دولت ها نقش اساسی پژوهش را به رسمیت بشناسند/ توسعه فناورانه نیازمند مبانی علمی محکم است

در یک پژوهش مطرح شد؛

دولت ها باید نقش اساسی پژوهش علمی را در کسب معلومات، تعلیم دانشمندان و آموزش عمومی به رسمیت بشناسند. پژوهش علمی در بخش خصوصی، عامل تعیین کنده توسعه اقتصادی–اجتماعی شده ولی در بخش های دولتی، باید به هدف های بلندمدت، به ویژه کاربرد های واجد اهمیت منجر شود.  

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری بهار جاودانه، نقش علم و فناوری در توسعه جوامع غیرقابل انکار است، به طوری که. امروزه شاهد حضور علم و فناوری در همه ابعاد زندگی انسان ها هستیم. علم و فناوری یکی از ابزار های کلیدی توسعه کشور های محسوب می شود. با توجه به اینکه هرگونه. تغییر و دگرگونی در عرصه علمی در پرتو سیاست گذاری و خط مشی گذاری حاصل می شود. بنابراین، توجه به این مهم ضروری است. سیاست گذاران اصولی را تبیین و اعلان می دارند که به مثابه الگو و راهنما، اقدامات و فعالیت های لازم را در جامعه راهبری می کنند. سیاستگذاری از جمله مباحثی است که منشاء تحولات اساسی در زمینه های علمی و آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بوده است.

امروزه علم و فناوری رفتار های اخلاقی جدید را پدید آورده است. پس لازم است اصولی برای اخلاق امروزی اتخاذ کرد که معیار های شهروندی از آن صادر شود و این فرایند جامعه پذیری بر اساس اراده آزاد رفتار مسیولانه طرح ریزی شود.

زهرا شعبانی (عضو هییت علمی پژوهشکده تعلیم و تربیت) در مقاله ای با عنوان «توسعه علم و آموزش و پرورش/ ضرورت و اهمیت ارزش ها در پیشرفت و توسعه علم» به این موضوع می پردازد که کسانی که درگیر علم بین رشته ای در سطح بالا هستند، به دنبال حذف تخصص های مختلف نیستند بلکه حامی یک اقدام تربیتی ترکیبی هستندکه در آن مطالعات رشته ای و بین رشته ای در نوع همزیستی مسالمت آمیز در کنار هم قرار میگرند.

* علم در خدمت دانایی و دانایی در خدمت پیشرفت

به زعم این پژوهشگر کارکرد اصلی فعالیت های علمی، مطرح کردن پرسش هایی کامل و جامع در مورد طبیعت است که ما را به معلومات تازه تری رهنمون کند و این معلومات جدید، غنای آموزشی، فرهنگی و فکری به بار آورد و به پیشرفت فن آورانه و امتیازاتی منتهی شود که همه از علوم سرچشمه می گیرد. 

معلومات جدید، غنای آموزشی، فرهنگی و فکری به بار آورد

در این پژوهش آمده است که دولت ها باید نقش اساسی پژوهش علمی را در کسب معلومات، تعلیم دانشمندان و آموزش عمومی به رسمیت بشناسند. پژوهش علمی در بخش خصوصی، عامل تعیین کنده توسعه اقتصادی–اجتماعی شده ولی در بخش های دولتی، باید به هدف های بلندمدت، به ویژه کاربرد های واجد اهمیت منجر شود. 

* علوم در خدمت صلح 

در این پژوهش به این نکته اشاره شده است که جوهره تفکر علمی، توانایی نگریستن به مشکلات از جنبه های مختلف، و ایجاد انگیزه جست و جوی واقعیت عینی در اعماق محیط پیرامون است. بنابراین علم راستین و اندیشه آزاد و نقاد عناصری ضروری برای دنیای دموکراتیک است.

این پژوهش توضیح می دهد که دانشمندان باید از اصل دسترسی کامل و آزادانه به اطلاعات حمایت کنند. پژوهش علمی باید در برابر عموم مردم و در قبال اصول اخلاقی، پاسخگو و مسیول باشد. همکاری دانشمندان در سراسر جهان باید در توسعه صلح آمیز تمدن به عنوان کمکی ارزشمند و سازنده تلقی گردد. 

* علوم در خدمت توسعه

حالا که کشور در موقعیت تازه ای قرار گرفته و به زودی دولت جدید مدیریت امور کشور را در دست خواهد گرفت، نیاز است که پژوهش های علمی و امور فناوری بیشتر از همیشه در مرکز توجه قرار گیرند. ضرورت و اهمیت ارزش ها در پیشرفت و توسعه علم نیازمند اموری است که در ادامه بدان ها خواهیم پرداخت:

• توسعه فناورانه، نیازمند مبانی علمی محکم است و لازم است که در جهت تولید محصولاتی با آلودگی کمتر، کارایی بیشتر در استفاده از منابع، و آسیب کمتر به محیط زیست؛ گام بردارد. باید سرمایه گذاری در علوم و فناوری ها یا هدف درک بهتر و حفاظت از منابع طبیعی کره زمین، تنوع زیستی و سیستم های حفظ حیات، بیشتر شود. 
• آموزش علوم بدون تبعیض و به صورتی که همه انسان ها و همه نژاد ها را در برگیرد، لازمه دموکراسی و توسعه پایدار است در سراسر جهان تلاش هایی در جهت توسعه و تقویت برنامه های آموزشی صورت گرفته تا آموزش پایه را در اختیار کلیه کودکان، جوانان و بزرگسالان قرار دهد. برای اینکه دانش در روند سیاست گذاری جریان پیدا کند علاوه بر آموزش، گذر زمان لازم است.
• برای بالا بردن نقش علوم در توسعه، باید راهبرد های ملی و برنامه های نهادین، تدوین شود. از جمله خط مشی ملی درازمدت در علوم و فن آوری، ایجاد و حفظ مراجع ملی برای ارزیابی خطرات، ایمنی و بهداشت، و ایجاد انگیزه هایی برای سرمایه گذاری، پژوهش و نوآوری. باید از دولت ها و مجالس خواسته شود تا مبانی حقوقی، نهادین و اقتصادی مطمین برای بالا بردن ظرفیت علمی و فن آورانه در بخش دولتی و خصوصی فراهم شود. 
• لازم است همه کشورها، به ویژه کشور های رو به رشد، پژوهش علمی را در برنامه های تحصیلات دانشگاهی تقویت کنند. هم چنین باید از همکاری منطقه ای و بین المللی برای کمک به ظرفیت سازی علمی استفاده شود تا هم توسعه عادلانه، و هم توزیع و استفاده از خلاقیت انسانی، فارغ از هر گونه تبعیض (جنسی و قومی) ممکن گردد. 

* شیوه های مواجه علم با مسایل

از نظر این پژوهش علم اساساً با دو گونه متفاوت از مسایل مواجه است، یکی از ریشه های مناقشه در علم، خود علم است. علم به لحاظ ماهیت قانونمندیش، زاییده مسایل خویش است و این امر هم به لحاظ محتوایی و هم از منظر روش ها، قانونمندیش قابل تامل است.

این پژوهش بیان می کند که علوم پایه را می توان در یک عبارت ساده خلاصه کرد: خلق دانش جدید، علوم پایه با مسایلی سر و کار داردکه زاییده خود نظام علمی است. بنابراین پویایی روزافزون علوم پایه، درون زا است و اصطلاح علم کاربردی، یعنی؛ کاربرد دانش علمی موجود، که برای حل مسیله ای معین، کفایت می کند. 

بهترین و موثرترین راهکار برای درک صحیح از ماهیت گزاره های علمی، و موقتی بودن آنها، برجسته ساختن ساختار و بافت انسانی علم، در فرآیند اکتشاف و برجسته کردن ارزش های انسانی در بافت علم است

به زعم این پژوهشگر بهترین و موثرترین راهکار برای درک صحیح از ماهیت گزاره های علمی، و موقتی بودن آنها، برجسته ساختن ساختار و بافت انسانی علم، در فرآیند اکتشاف و برجسته کردن ارزش های انسانی در بافت علم است.

در ادامه این پژوهش آمده است که یک دانشمند چینی در سال 2000 از ترکیب عوامل وراثتی انسان و خرگوش، جنین هایی تولید کرده و باعث نگرانی و وحشت جهانیان از خلق موجودات خارق العاده ناشی از ترکیب ژن های انسان وحیوان شده است.

این پژوهش توضیح می دهد که آنچه می تواند نگرانی عمیق انسان در مورد آینده بشریت را، که ناشی از شمشیر لبه علم و تکنولوژی است، کاهش دهد، دستیابی به اخلاق است که بتوانند انسان را به سوی تعالی سوق دهد. اصول اساسی و زیربنایی اخلاق، نماینده اراده آزاد است که از بینش بنیادین اخلاقی، تجلی یافته است. 

این پژوهش در پایان به این مهم اشاره می کند که همه دانش ها بر اساس دو بعد، تخصصی و تلفیقی ظهور کرده است در بعد تخصصی، دریافت علم (محض)، اطلاعات علمی و تولید اندیشه، مورد توجه است و در بعد تلفیقی، بیشتر در جهت توسعه فردی و اجتماعی، تلاش می شود و با ارزش های جامعه تلفیق می گردد و چرخه دانش آفرینی از زمان حال به آینده است.

در پایان این پژوهش اینگونه جمع بندی می شود که در دانش آفرینی همان گونه که به الگو های مختلف اندیشه توجه می شود، باید به شاخص های اخلاقی و ارزشی در زمان حال نیز توجه شود تا هنگامی که دانش به صورت آشکار در جامعه، ظهور پیدا می کند، به جامعه پذیری و تحکیم ارزش های اخلاقی کمک نماید و عوامل مخاطره آمیز زندگی بشر را کنترل کند.