راهکاری برای کتابخوانی – بهار جاودانه

امروزه با توجه به افزایش قیمت ها، امکان خرید کتاب برای اقشار مختلف جامعه به خصوص دانش آموزان و دانشجویان سخت شده به همین دلیل خرید و فروش کتاب دست دوم مورد توجه و استقبال بسیاری از متقاضیان کتاب قرار گرفته است.

به گزارش بهار جاودانه، قدس نوشت: در گزارش های متعددی که با موضوع ترویج کتاب خوانی داشته ایم، کارشناسان و نویسندگان خرید کتاب دست دوم را یکی از راه هایی عنوان کرده بودند که با توجه به گرانی های اخیر کاغذ و کتاب علاقه مندان به کتاب می توانند از آن استفاده کنند تا با مبلغ یک کتاب نو چند کتاب دست دوم را بخوانند. 
در گزارش امروز که درباره خرید و فروش کتاب های دست دوم و مزایا و معایب این داد و ستد است، سراغ علی اکبر شیروانی، مدیرعامل انتشارات سوره بهار جاودانه وعرفان قانعی راد بنیان گذار سایت «ریباکس» رفتیم و با آن ها به گفت وگو پرداختیم.
 

خرید کتاب دست دوم پدیده تازه ای نیست
شیروانی، مدیرعامل انتشارات سوره معتقد است: خرید کتاب دست دوم پدیده جدیدی نیست. از زمان های گذشته اجاره و خرید و فروش کتاب دست دوم رایج بوده است. در خاطرات بسیاری از بزرگان می خوانیم که یا کتاب اجاره می کردند و یا کتاب دست دوم می خریدند. در گذشته فرایند تولید کتاب نسبت به دستگاه های چاپ و صحافی کندتر بود و در نسبت با سرانه درآمد، قیمت کتاب نیز گران بوده است و کتابی که به چاپ می رسید، دیرتر وارد بازار می شد و این عوامل بازار دست دوم را رونق داده است. 
او معتقد است: امروزه کتاب راحت و سریع چاپ می شود و در دسترس قرار می گیرد و از طرفی تعداد عناوین و تولیدات بسیار زیاد است اما باز هم قیمت کتاب گران نیست، این گران بودن یا نبودن هم در نسبت با سرانه درآمد باید سنجیده شود و هم با تنوع اقلامی که هر نفر مصرف می کند. یعنی از نظر ناشرها قیمت کتاب گران نیست، اما برای مصرف کننده ای که امروزه درگیر معیشت است، گران است. همه این مسایل سبب رونق بازار دست دوم شده که به نظر من اشکالی ندارد. مهم این است که کتاب خوانده شود. نویسنده و ناشر هر دو بر سر این اصل ایستاده اند که کتاب هر چه بیشتر خوانده شود، بهتراست و به نظرم فرقی نمی کند دست دوم باشد یا نو.

مراقب باشیم کتاب قاچاق به عنوان کتاب دست دوم به فروش نرسد 
این ناشر با بیان اینکه طبعاً قیمت عمومی کتاب و قیمت چاپ آخر همان کتاب، تاثیر اصلی روی قیمت کتاب های دست دوم دارد، گفت: البته بازار دست دوم فروشی، بازار متنوع و خاصی است و من از منطق آن دقیق خبر ندارم. احتمالاً نوعی عرضه و تقاضا قیمت ها را تنظیم می کند و کتاب هایی که همچنان چاپ می شود و پرفروش های بازار است، به نحوی قیمت می خورند و کتاب های نایاب به شیوه ای دیگر.
او با تاکید بر اینکه خرید کتاب دست دوم از سایت های فروش برخط کتاب نمی تواند تاثیر ویژه ای روی کار ناشران و صنعت نشر داشته باشد، افزود: ناشر براساس مولفه هایی کتاب را چاپ و به بازار عرضه می کند. همچنین دست دوم فروشی یکی از مولفه هایی است که باید ناشر روی آن حساب کند اما باز هم مولفه اساسی نیست که ناشر بخواهد سازماندهی اش را تغییر دهد. البته نباید از این نکته غافل شویم که سازمان ها و مراجع ذی صلاح باید روی اینکه کتاب های قاچاق در این بازار با عنوان دست دوم به فروش نرسد، نظارت داشته باشند. اینکه خلاف قانون اتفاق نیفتد و اینکه کاری که غیرقانونی و دزدی آشکار است و اهالی نشر اسم آن را به تسامح کتاب قاچاق گذاشته اند، پیگیری و پیشگیری شود و مراقبت شود بستری برای دزدی به اسم فروش کتاب دست دوم فراهم نشود.

شیروانی با اعتقاد بر اینکه بیشتر اقشار جامعه به سراغ کتاب دست دوم می روند، بیان کرد: برآورد یا آمار خاصی ندارم که چه قشر یا گروه خاصی سراغ دست دوم می روند اما به نظرم کسانی که سراغ کتاب های کمیاب می روند، حرفه ای های حوزه کتاب و کتاب خوانی باشند و کسانی که سراغ کتاب های موجود می روند، به خاطر قیمت مناسب آن به سراغ دست دوم بروند. شاید پژوهش مفصلی در این زمینه کمک حال اهالی نشر باشد تا بتوانند این بازار را بهتر بشناسند. امیدوارم پژوهشگران و پژوهشگاه ها سراغ این موضوع بروند؛ گرچه اگرهم تا الان رفته باشند بنده بی خبر هستم.

دوست خوب محیط زیست
هر کتاب دست دومی که می خرید تاریخچه ای در پشت خود دارد که سرشار از روح است. یعنی به صفحه اول هر کدام از این کتاب ها که بنگرید، می بینید یک جمله انگیزشی و یا پیام تقدیم نوشته شده است. حتی ممکن است زیر بعضی جملات خط کشیده شده باشد. در واقع با خواندن آن کتاب ها داستانی را زندگی می کنید که یک نفر پیش تر آن را خوانده و زندگی کرده است. کتاب های دست دو می توانند مانع قطع شدن درختان شوند و برای محیط زیست بسیار مفید هستند. خوب است انسان ها این سوال را از خود بپرسند که چرا با خرید کتاب نو سبب چاپ شدن کتابی شویم که هزاران جلد از آن در گوشه کتابخانه ها خاک می خورد؟ 
عرفان قانعی راد، بنیان گذار سایت «ریباکس» که در زمینه خرید و فروش کتاب های دست دوم فعالیت دارد با این مقدمه گفت: به شخصه فکر می کنم گرانی کتاب بر کتاب خوانی مخاطب تاثیر دارد. در آینده قیمت کتاب ممکن است بیشتر شود اما حمایت های دولتی باید باشد تا امکان خواندن کتاب برای جوانان و قشر کم درآمد جامعه را فراهم کند، خدماتی مثل کتابخانه های عمومی یا یارانه خرید کتاب. 
وی افزود: اما بهتر است این هزینه را به سمت و سوی پایدارتری ببریم، یعنی ساختارهایی ایجاد کنیم که دسترسی به کتاب آسان تر شود. به عنوان مثال در همه محله ها کتابخانه ایجاد کنیم و فرهنگ خرید و فروش کتاب دست دوم را توسعه دهیم و یا صندوق و ویترین هایی را ایجاد کنیم که مردم بتوانند کتاب اجاره کنند.

کتابخانه تان را یک جا بفروشید!
او مهم ترین دغدغه خود از راه اندازی ریباکس را افزایش چشمگیر قیمت کتاب ها در سال های اخیر دانست و عنوان کرد: در واقع افزایش قیمت این نگرانی را به وجود می آورد که این کالا به عنوان نخستین کالای اساسی از سبد خانوار حذف شود که می تواند تاثیرات بلندمدتی را برای فرهنگ و جامعه داشته باشد. ریباکس پاسخی به این افزایش قیمت کتاب است. اگر این نکته را در نظر بگیرید که برای تهیه کتاب، یک نویسنده و یا متخصص زمان زیادی را صرف نوشتن می کند و فرایند تهیه کاغذ، صفحه آرایی، گرافیک، صحافی و چاپ کتاب طی می شود، می بینید قیمت کتاب در مقایسه با سایر محصولات بالا نیست بلکه قدرت خرید مردم کم است. ریباکس سعی کرده از طریق فروش کتاب های دست دوم، قیمت کتاب ها را کاهش دهد و دسترسی مخاطبان را به این کالا بیشتر کند. 
وی همچنین گفت: «ریباکس» خدمات دیگری هم دارد مثلاً اگر کتابخانه ای در خانه دارید و قصد فروش آن را دارید، اگر بخواهید همه کتاب های خود را به فروش برسانید زمان زیادی را باید صرف کنید اما با ریباکس می توانید همه کتاب ها را به صورت یک جا بدون صرف زمان زیاد و نگرانی به فروش برسانید.

خرید و فروش توسط هوش مصنوعی
وی در خصوص چگونگی فعالیت سایت ریباکس گفت: کار خرید و فروش کتاب های دست دوم توسط الگوریتم های هوش مصنوعی انجام می شود و کاربرها با وارد کردن شابک کتاب هایشان می توانند از قیمت کتاب مطلع شوند و آن را وارد سبد فروش خود کنند و پس از آن همکاران ریباکس با حاضر شدن در منزل کاربران، طبق هزینه اعلام شده، کتاب ها را تحویل می گیرند و پس از بررسی و تایید کیفیت کتاب، هزینه کتاب در مدت 48ساعت به حساب کاربران واریز می شود. ریباکس از این طریق توانست چرخه ای از کتاب های دست دوم را ایجاد کند.
قانعی راد با بیان اینکه عوامل مختلفی در قیمت گذاری کتاب ها اثر می گذارد، خاطرنشان کرد: یکی از مهم ترین عوامل آن میزان عرضه و تقاضا برای کتاب است. مثلاً اگر کتابی تقاضای زیاد داشته باشد و یا چاپ آن به اتمام رسیده باشد، به همان نسبت قیمت کتاب افزایش می یابد. گاهی هم با توجه به تغییر فصول قیمت کتاب ها تغییر می کند. دغدغه ریباکس در حوزه کاهش قیمت کتاب، بهبود الگوی مصرف و محیط زیست است. ریباکس معتقد است با توجه به اینکه برای تولید کاغذ تعداد زیادی درخت قطع می شود، می توان چرخه مصرفی مجددی برای جلوگیری از این امر ایجاد کرد.

نگاه مثبتی به کتاب دست دوم وجود ندارد
وی با اعتقاد بر اینکه بازار کتاب دست دوم بسیار بزرگ است و جای کار دارد، افزود: این بازار احتیاج به خلاقیت و استفاده از فناوری های جدید و هوش مصنوعی دارد. در بازار کتاب دست دوم با بحث آموزش های فرهنگی روبه رو هستیم. آن چیزی که به کتاب ارزش می دهد، محتوای آن است. 
قانعی راد با بیان اینکه در جامعه ما نسبت به کتاب های دست دوم نگاه مثبتی وجود ندارد و عده ای فکر می کنند وسایل دست دوم مختص افراد و قشر کم درآمد جامعه است، گفت: این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه مردم با خریدن لباس و کتاب دست دوم به دیگران نشان می دهند به الگوی مصرف اهمیت می دهند. نیاز است مردم را نسبت به الگوهای مصرف و یا تغییر آن، آگاه کنیم. 
او در خصوص مشتریان کتاب های دست دوم توضیح داد: دانش آموزان و دانشجویان استقبال زیادی از این کتاب ها کرده اند و مشتریان ما هستند اما جالب است بدانید بیشتر مشتریانی که کتاب ها را می خرند، از روستاها و شهرستان های دوردست و کسانی که کتاب ها را می فروشند، از تهران و شهرهای بزرگ هستند. این موضوع نشان می دهد، در راه رسیدن به هدف خود که می توان تهیه کتاب برای اقشار کم درآمد جامعه در نظر گرفت، موفق بوده است. 

انتها پیام