ضعف در معرفی نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان/ محتوای آثار ادبی در فضای مجازی به درستی تبلیغ شود

محدثه بیگدلی کارشناسی ارشد مدیریت کتابخانه دیجیتال دانشگاه قم در خصوص چالش‌های حضور بین‌المللی داستان کودک و نوجوان ایرانی در جهان، در گفت‌وگو با بهار جاودانه، اظهار کرد: در دهه‌های اخیر، حضور در سطح بین‌المللی فرصتی برای جوامع ایجاد کرده که بتوانند تصویری خاص از غنای ادبیات و فرهنگ کشورشان را به جهانیان به تصویر بکشانند و یک موقعیت بین‌المللی پیدا کنند. کشور ایران از این قاعده مستثنی نیست؛ با توجه به پیشینه‌ی غنی، انتظار می‌رود که ادبیات کودک و نوجوان ایران در سناریوی جهانی جایگاه برجسته‌ای داشته باشد ولی متاسفانه ما با نوک قله فاصله داریم.

پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان اضافه کرد: نویسندگان ایرانی از جمله هوشنگ مرادی کرمانی و فرهاد حسن‌زاده، در جوایز معتبر جهانی که مهم‌ترین آن‌ها جایزه هانس کریستین آندرسن است توانسته‌اند در بخش داستان به لیست نهایی راه‌یابند. بااین حال، نویسندگان ما تاکنون نتوانسته‌اند مقام نخست را در داستان کسب نمایند که نیازمند فراهم‌سازی زیرساخت‌ها در داخل کشور است.

وی با بیان اینکه نقش متولیان فرهنگی و مسئولین در فراهم سازی بسترها و زیرساخت‌ها بسیار اهمیت دارد، اظهار کرد: برای نگارش پایان‌نامه با موضوع چالش‌های حضور بین‌المللی داستان کودک و نوجوان ایرانی در جهان، مصاحبه‌های زیادی با متخصصین این حوزه انجام شد؛ همه افراد به نقش نهادها و مسئولین دولتی اتفاق نظر داشتند.

بیگدلی افزود: یک ضعف جدی که ادبیات کودک و نوجوان کشورمان دارد ضعف در معرفی نویسندگان به جوامع بین‌المللی است؛ اگر معرفی به درستی انجام نشود ما نمی‌توانیم دستاوردهای ادبی خود را منعکس نماییم و توجه مدار ادبی بین‌المللی را به جایگاه ادبیات ایران بیشتر کنیم. در این خصوص، حمایت دولت در معرفی نویسندگان کم‌رنگ است و انتظار بیشتری از نهادهای متولی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد و نهادهای ذی‌ربط می‌رود و اگر حمایتی صورت نگیرد نویسندگان، فراتر از مرزهای ملی ناشناخته باقی خواهند ماند.

پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان عنوان کرد: یک زمانی دولت با طرح گرنت، برای معرفی نویسندگان کمک‌های بسیاری ارائه داد ولی متاسفانه با قدرت ادامه پیدا نکرد. طبق این طرح، مبلغی به مترجم خارجی داده می‌شد که آثار فاخر نویسندگان ایرانی را ترجمه کنند. همچنین نقش خطیر ناشران و آژانس‌های ادبی در معرفی آثار بسیار مشهود است ولی حمایت شایسته‌ای از ناشران خصوصی و آژانس‌های ادبی صورت نگرفته است.

وی تاکید کرد: ناشران خصوصی بسیار عملکرد خوبی دارند و توانسته‌اند تعدادی زیادی از آثار را در خارج از کشور به مرحله ترجمه و انتشار برسانند و اگر از آن‌ها حمایت صورت گیرد، چه بسا شاهد رشد و ترقی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان شویم. ناشران و آژانس‌های ادبی چون در بازارهای جهانی هستند تجربیات بسیار ارزشمندی دارند و با ذائقه جهانی و ترجیحات بین‌المللی آشنا هستند و می‌توانند مشاوران خوبی برای نویسندگان و مترجمان ما باشند که سطح کیفیت آثار خود را با آثار جهانی همسان‌سازی کنند.

بیگدلی بیان کرد: در جامعه معاصر، تبلیغات نقش مهمی را برعهده دارد. قصه‌های مجید هوشنگ مرادی کرمانی با توجه به ظرفیت‌های آن، توانست در قالب فیلم قرار گیرد و توجه مخاطبان را به خود جلب کند. البته تبلیغات محدود به فیلم و انیمیشن نیست و می‌تواند شخصیت‌های داستان و نام کتاب بر روی کالاهای مصرفی مانند لباس، لوازم التحریر و سایر وسایل روزمره قرار گیرد. تبلیغ آثار ادبی در فضای مجازی نباید صرفا به عنوان کتاب یا نام نویسنده محدود شود؛ بلکه اگر محتوا به درستی معرفی شود، پتانسیل جذب مخاطبان را خواهد داشت.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه آثار فاخر نویسندگان کاندیدای جوایز جهانی را مطالعه کردم می‌توان گفت در اکثر موارد، موضوعات انتخاب شده توسط نویسندگان ایرانی، عمدتا شامل موضوعات جذاب جهانی بودند در نتیجه افراد فرامرزی را قادر می‌سازد با داستان ارتباط برقرار کنند. انتخاب موضوع یک بحث است و پرواندن موضوع بخش مهم ماجراست که به نظرم نویسندگان ما در قسمت دوم مشکل دارند. برای مثال مفهومی مانند مادر، موضوعی است که همه نویسندگان ایرانی و خارجی می‌توانند انتخاب کنند ولی شیوه پرورش موضوع می‌تواند بحث برانگیز باشد.

بیگدلی عنوان کرد: موضوعات دینی در داستان‌های ما بسیار کمرنگ است چون نویسنده قصد ندارد تمرکز اصلی داستان، حول موضوعات مذهبی بچرخد بلکه ترجیح می‌دهد که مخاطب برای مطالعه مباحث دینی، به کتاب‌های مخصوص آن حوزه مراجعه کند. شاید بتوان گفت سانسور می‌تواند نویسنده را محدود کند و در نتیجه باعث خودسانسوری نویسنده شود. با این حال، مسائل مذهبی چالش قابل توجهی به همراه ندارد زیرا تاکید اصلی داستان‌ها نبودند.

وی یادآور شد: به نظرم اول باید آثار خودمان را در داخل کشور ببینیم و بعد انتظار دیده شدن در خارج از کشور را داشته باشیم. ما نویسندگان توانمندی داریم که حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و اگر بها داده شوند و مورد حمایت قرار گیرند، عملکرد بسیار خوبی خواهند داشت. نهادهای خصوصی مانند شورای کتاب کودک، نقش بسیار مهمی در معرفی و ترویج ادبیات کودک و نوجوان دارد و نماینده جایزه هانس کریستین آندرسن است و اگر مورد حمایت دولت قرار گیرد نقش مهمی در معرفی نویسندگان و ارتقای کیفیت آثار می‌تواند داشته باشد.

این فعال فرهنگی یادآور شد: سخن من با والدین است و تمام افرادی که کودکان و نوجوانان را محدود به خواندن کتاب‌های درسی می‌کنند؛ در حالی که اگر در آموزش و پرورش به درس انشاء و نوشتن بها داده شود، ما شاهد نسل نوجویی خواهیم بود که با زاویه دید دیگری به پدیده‌ها نگاه می‌کند و می‌توانیم شاهد رویش این نهال‌ها در نویسندگی باشیم.

پایان خبر بهار جاودانه