مراحل قانونی انحلال شرکت تعاونی و شرایط آن

بسیاری از شرکت های تعاونی پس از مدتی فعالیت به دلایل گوناگون نیازمند خاتمه دادن به شخصیت حقوقی خود می شوند. این فرآیند که انحلال شرکت تعاونی نامیده می شود مجموعه ای از مراحل و تشریفات قانونی مشخصی دارد که عدم رعایت دقیق آن ها می تواند منجر به بروز مشکلات حقوقی و مالی برای اعضا و مدیران شود. شناخت دقیق این مراحل و شرایط قانونی حاکم بر آن برای تمامی اعضا مدیران و اشخاص ذی نفع در شرکت های تعاونی امری ضروری است تا بتوانند حقوق خود را به درستی استیفا کرده و از مسئولیت های احتمالی پیشگیری نمایند.

در زمینه ثبت املاک و انتقال مالکیت، وکیل ثبتی می‌تواند با ارزیابی دقیق مدارک و مستندات قانونی، فرآیند ثبت و انتقال مالکیت را تسهیل کند. بسیاری از افراد در مواجهه با مشکلاتی مانند اختلافات ملکی، نیاز به یک وکیل ثبتی دارند تا بتوانند حقوق خود را در دادگاه یا مراجع ثبتی احقاق کنند. ثبت 24 به شما این امکان را می‌دهد تا بهترین وکیل ثبتی را برای حل مشکلاتتان پیدا کنید.

تعریف شرکت تعاونی و ماهیت حقوقی آن

شرکت تعاونی به موجب قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران (مصوب ۱۳۷۰ با اصلاحات بعدی) شرکتی است که با رعایت مقررات این قانون تشکیل و به ثبت می رسد. این شرکت ها با هدف رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق همکاری و همیاری متقابل آنان تشکیل می شوند. شرکت های تعاونی دارای شخصیت حقوقی مستقل از اعضای خود هستند بدین معنا که می توانند دارایی داشته باشند تعهداتی را بپذیرند و طرف حق و تکلیف قرار گیرند. اهداف بخش تعاونی در ماده ۱ قانون مذکور برشمرده شده که شامل مواردی چون ایجاد اشتغال پیشگیری از تمرکز ثروت جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت و توسعه مشارکت عمومی است. تابعیت شرکت های تعاونی لزوماً ایرانی است و حداقل تعداد اعضا در آن ها طبق آیین نامه مربوطه تعیین می شود اما به موجب ماده ۶ قانون بخش تعاونی هیچ گاه نباید کمتر از ۷ نفر باشد. فعالیت این شرکت ها عمدتاً در امور تولید و توزیع متمرکز است.

مبانی قانونی انحلال شرکت تعاونی در حقوق ایران

مبنای اصلی انحلال شرکت های تعاونی در حقوق ایران فصل نهم قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران به ویژه مواد ۵۴ الی ۵۶ آن است. این مواد به تفصیل موارد انحلال نحوه انتخاب و وظایف مدیران تصفیه و الزامات مربوط به بازگرداندن اموال و امتیازات دریافتی از منابع عمومی را بیان می کنند. ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی به طور مشخص موارد انحلال را برشمرده است. علاوه بر این قانون خاص در مواردی که قانون بخش تعاونی ساکت است یا به طور صریح ارجاع داده ممکن است از مقررات قانون تجارت به ویژه در خصوص تصفیه استفاده شود. تبصره ۱ ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی صراحتاً بیان می دارد که پس از اعلام انحلال و ثبت آن تصفیه طبق قانون تجارت صورت می گیرد. همچنین آیین نامه های اجرایی قانون بخش تعاونی و اساسنامه خود شرکت تعاونی نیز در تعیین جزئیات فرآیند انحلال نقش دارند.

موارد انحلال شرکت تعاونی (ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی)

ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران موارد انحلال شرکت ها و اتحادیه های تعاونی را به شرح زیر احصاء نموده است : 
1. تصمیم مجمع عمومی فوق العاده : این مجمع که بالاترین رکن تصمیم گیری در موارد خاص است می تواند با اکثریت آراء مقرر در اساسنامه یا قانون رأی به انحلال شرکت دهد. تشکیل این مجمع می تواند به درخواست هیئت مدیره بازرسان یا حداقل یک سوم اعضا صورت گیرد.
2. کاهش تعداد اعضاء از حد نصاب مقرر : اگر تعداد اعضای شرکت تعاونی به کمتر از ۷ نفر (یا حد نصاب دیگری که در آیین نامه مربوطه تعیین شده) کاهش یابد و این وضعیت حداکثر ظرف مدت ۳ ماه جبران نشود و تعداد اعضا به حد نصاب نرسد شرکت منحل می شود. وزارت تعاون در این حالت انحلال را به اداره ثبت شرکت ها اعلام می کند.
3. انقضای مدت تعیین شده در اساسنامه : اگر در اساسنامه شرکت مدتی برای فعالیت آن تعیین شده باشد و این مدت منقضی گردد و مجمع عمومی فوق العاده آن را تمدید نکند شرکت منحل می شود.
4. توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه : چنانچه شرکت تعاونی بدون دلیل قابل قبول بیش از یک سال هیچ گونه فعالیتی نداشته باشد وزارت تعاون می تواند پس از بررسی انحلال آن را به اداره ثبت اعلام نماید. نظر وزارت تعاون در این مورد قابل شکایت در دادگاه صالح است.
5. عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط : در صورتی که شرکت تعاونی قوانین و مقررات حاکم بر بخش تعاونی را رعایت نکند و علی رغم دریافت ۳ اخطار کتبی در طول یک سال از سوی وزارت تعاون همچنان به تخلفات خود ادامه دهد وزارت تعاون می تواند انحلال آن را اعلام کند. این تصمیم نیز در دادگاه صالح قابل اعتراض است.
6. ورشکستگی طبق قوانین مربوط : اگر شرکت تعاونی قادر به پرداخت دیون خود نباشد و شرایط ورشکستگیตาม قوانین مربوطه (عمدتاً قانون تجارت) برای آن محقق شود شرکت منحل می گردد. اعلام ورشکستگی و فرآیند آن تابع مقررات خاص ورشکستگی است.

تشریفات و مراحل قانونی انحلال اختیاری

انحلال اختیاری شرکت تعاونی که رایج ترین نوع انحلال است عمدتاً با تصمیم اعضا در مجمع عمومی فوق العاده صورت می پذیرد. مراحل کلیدی آن به شرح زیر است : 
1. درخواست تشکیل مجمع عمومی فوق العاده : این درخواست می تواند توسط اکثریت مطلق هیئت مدیره اکثریت مطلق بازرس یا بازرسان یا حداقل یک سوم اعضای تعاونی به صورت کتبی ارائه شود.
2. دعوت از اعضا : هیئت مدیره (یا در صورت استنکاف آن ها بازرسان) موظف به دعوت از اعضا برای شرکت در مجمع عمومی فوق العاده با رعایت تشریفات مقرر در اساسنامه و قانون (مانند انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار تعیین شده) هستند. دستور جلسه باید به صراحت “تصمیم گیری در خصوص انحلال شرکت” باشد.
3. تشکیل و رسمیت جلسه : به موجب ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی برای رسمیت جلسه مجمع عمومی فوق العاده در دعوت اول حضور حداقل دو سوم اعضا الزامی است. در صورت عدم حصول این نصاب در دعوت دوم با حضور نصف به علاوه یک اعضا و در دعوت سوم با حضور هر تعداد از اعضا جلسه رسمیت می یابد.
4. اخذ تصمیم : تصمیم گیری در خصوص انحلال شرکت معمولاً نیازمند اکثریت آراء مشخصی است که در اساسنامه یا قانون تعیین شده است (اغلب اکثریت عددی حاضرین).
5. تنظیم صورتجلسه : پس از اتخاذ تصمیم مبنی بر انحلال صورتجلسه ای تنظیم می شود که به امضای هیئت رئیسه مجمع (رئیس منشی ناظرین) و اعضای حاضر می رسد. در این صورتجلسه علاوه بر تصویب انحلال باید مدیر یا مدیران تصفیه نیز انتخاب و معرفی شوند و آدرس محل تصفیه مشخص گردد.
6. اخذ مجوزهای لازم (در صورت نیاز) : به موجب ماده ۱۶ آیین نامه اجرایی قانون بخش تعاونی اگر شرکت تعاونی از دستگاه های دولتی عمومی بانک ها یا شهرداری ها سرمایه اموال امتیازات یا اعتباراتی دریافت کرده و در قبال آن تعهداتی دارد مکلف است پیش از ارائه مدارک به وزارت تعاون برای اخذ مجوز انحلال موافقت کتبی آن مراجع را جلب نماید. در غیر این صورت نیازی به مجوز وزارت تعاون برای انحلال اختیاری نیست.
7. ارسال مدارک به اداره تعاون : صورتجلسه انحلال و سایر مدارک لازم (شامل مدارک هویتی مدیران تصفیه لیست حاضران در مجمع آگهی دعوت و…) به همراه موافقت نامه های اخذ شده (در صورت لزوم) به اداره تعاون مربوطه ارسال می شود تا تأییدیه لازم صادر گردد.
8. ثبت در اداره ثبت شرکت ها : پس از دریافت تأییدیه از اداره تعاون اصل صورتجلسه انحلال به همراه نامه تأییدیه اداره تعاون و سایر مدارک مورد نیاز (مانند اصل روزنامه رسمی آگهی دعوت فهرست سهامداران حاضر مدارک هویتی مدیر تصفیه و…) از طریق سامانه اداره ثبت شرکت ها ثبت و سپس به صورت فیزیکی (پستی) به آن اداره ارسال می گردد.
9. انتشار آگهی انحلال : پس از تأیید کارشناس ثبت و پرداخت هزینه های مربوطه آگهی انحلال شرکت تعاونی در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و روزنامه کثیرالانتشار شرکت منتشر می شود تا انحلال به اطلاع عموم برسد.

تشریفات و مراحل قانونی انحلال قهری/قضایی

انحلال قهری یا اجباری در مواردی رخ می دهد که اراده اعضا در آن دخیل نیست و قانون یا مرجع ذی صلاح حکم به انحلال می دهد. این موارد عمدتاً شامل بندهای ۲ ۳ ۴ ۵ و ۶ ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی می شود : 
1. اعلام توسط وزارت تعاون : در موارد کاهش اعضا از حد نصاب (بند ۲) توقف فعالیت بیش از یک سال (بند ۴) و عدم رعایت قوانین پس از ۳ اخطار (بند ۵) وزارت تعاون پس از احراز شرایط رأساً انحلال شرکت تعاونی را به اداره ثبت شرکت ها اعلام می نماید. همانطور که ذکر شد تصمیم وزارت تعاون در موارد بند ۴ و ۵ قابل اعتراض در دادگاه صالح است.
2. انقضای مدت (بند ۳) : با انقضای مدت مقرر در اساسنامه و عدم تمدید آن انحلال خودبه خود محقق می شود و نیاز به اقدام خاصی جز اعلام به مرجع ثبت نیست. ماده ۱۸ آیین نامه اجرایی قانون بخش تعاونی مقرر می دارد اگر علی رغم اخطار وزارت مجمع عمومی مدت را تمدید نکند وزارت دستور انحلال را صادر و به اداره ثبت اعلام می کند.
3. ورشکستگی (بند ۶) : صدور حکم ورشکستگی توسط دادگاه صالح به خودی خود موجب انحلال شرکت می شود. فرآیند رسیدگی به ورشکستگی تابع قانون تجارت و قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی است. دادگاه ضمن صدور حکم ورشکستگی مدیر تصفیه (یا اداره تصفیه امور ورشکستگی) را نیز تعیین می کند.
4. ثبت و اعلام انحلال : در تمامی موارد انحلال قهری مراتب باید در اداره ثبت شرکت ها ثبت و آگهی مربوطه در روزنامه رسمی و کثیرالانتشار منتشر شود.
5. تعیین مدیر تصفیه : به موجب ماده ۵۵ قانون بخش تعاونی در صورتی که وزارت تعاون رأی به انحلال دهد (در موارد بند ۲ ۴ و ۵) باید ظرف یک ماه سه نفر را به عنوان مدیر تصفیه انتخاب و به اداره ثبت محل معرفی نماید. در مورد ورشکستگی مدیر تصفیه توسط دادگاه تعیین می شود.
تعیین و وظایف مدیر تصفیه
پس از انحلال شرکت تعاونی شخصیت حقوقی آن صرفاً برای انجام امور تصفیه باقی می ماند و اداره امور شرکت از مدیران قبلی به مدیر یا مدیران تصفیه منتقل می شود.
• نحوه تعیین : 
o در انحلال اختیاری : توسط مجمع عمومی فوق العاده انتخاب می شوند (معمولاً سه نفر).
o در انحلال قهری (به جز ورشکستگی) : توسط وزارت تعاون تعیین می شوند (سه نفر).
o در ورشکستگی : توسط دادگاه صادرکننده حکم ورشکستگی تعیین می شوند (مدیر تصفیه یا اداره تصفیه).
o مدیر تصفیه می تواند از بین اعضای شرکت یا خارج از آن باشد و حتی می تواند یک شخص حقوقی (شرکت دیگر) باشد.
• وظایف اصلی مدیران تصفیه (با استناد به مواد قانون بخش تعاونی و قانون تجارت) : 
o خاتمه دادن به کارهای جاری شرکت : انجام امور نیمه تمام شرکت که برای جلوگیری از ضرر لازم است.
o اجرای تعهدات شرکت : انجام تعهداتی که شرکت پیش از انحلال بر عهده گرفته است. در صورت لزوم مدیران تصفیه می توانند برای اجرای این تعهدات معاملات جدیدی نیز انجام دهند.
o وصول مطالبات شرکت : پیگیری و دریافت کلیه طلب های شرکت از اشخاص حقیقی و حقوقی در صورت لزوم از طریق اقدامات قانونی و قضایی.
o نقد کردن دارایی های شرکت : تبدیل اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول شرکت به وجه نقد از طریق فروش یا مزایده با رعایت صلاح و غبطه شرکت.
o **پرداخت دیون و بدهی های شرکت (تادیه دیون) : شناسایی و پرداخت کلیه بدهی های شرکت به طلبکاران با رعایت اولویت های قانونی (مانند حقوق کارگران مالیات مطالبات دارای وثیقه و…).
o دعوت از مجامع عمومی : در طول دوره تصفیه مدیران تصفیه موظف به دعوت از مجمع عمومی عادی (حداقل سالی یک بار) برای ارائه گزارش از روند تصفیه و صورت های مالی هستند.
o نمایندگی قانونی شرکت : مدیران تصفیه به عنوان نماینده قانونی شرکت در حال تصفیه حق اقامه دعوی دفاع از دعاوی مطروحه علیه شرکت ارجاع به داوری و انعقاد قرارداد صلح و سازش را دارند. اختیارات آن ها قابل محدود کردن نیست.
o تهیه صورت دارایی و بدهی : تهیه لیست کاملی از کلیه دارایی ها و بدهی های شرکت در ابتدای فرآیند تصفیه.
o اعلام ختم تصفیه : پس از پایان یافتن کلیه امور تصفیه پرداخت بدهی ها و تقسیم دارایی باقیمانده مدیران تصفیه باید مراتب ختم تصفیه را به اداره ثبت شرکت ها اعلام و آگهی مربوطه را منتشر کنند.
o تحویل اسناد و مدارک : پس از ختم تصفیه دفاتر اسناد و مدارک شرکت باید طبق مقررات قانون تجارت نگهداری شوند.
o مسئولیت قانونی : مدیران تصفیه در قبال اقدامات خود دارای مسئولیت مدنی و در برخی موارد کیفری هستند و باید با رعایت امانت و مطابق قانون عمل کنند.
فرآیند تصفیه و پرداخت دیون
تصفیه به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که پس از انحلال شرکت و پیش از پایان کامل شخصیت حقوقی آن با هدف نقد کردن دارایی ها پرداخت بدهی ها و تقسیم مابقی اموال بین اعضا انجام می گیرد.
1. آغاز تصفیه : با ثبت انحلال و تعیین مدیران تصفیه فرآیند تصفیه رسماً آغاز می شود. نام شرکت باید همراه با عبارت “در حال تصفیه” قید شود.
2. تحویل و تحول : آخرین هیئت مدیره موظف است کلیه اموال دفاتر اسناد و مدارک شرکت را به هیئت تصفیه تحویل دهد.
3. تهیه صورت دارایی و بدهی : مدیران تصفیه لیستی دقیق از کلیه دارایی ها (اعم از منقول غیرمنقول مطالبات) و بدهی های شرکت تهیه می کنند.
4. دعوت از بستانکاران : مدیران تصفیه موظفند انحلال شرکت و آغاز فرآیند تصفیه را از طریق انتشار آگهی در روزنامه رسمی و کثیرالانتشار به اطلاع کلیه بستانکاران برسانند و مهلتی (معمولاً حداقل شش ماه) برای ارائه مطالبات خود تعیین کنند.
5. پرداخت بدهی ها : اولویت پرداخت بدهی ها مطابق قانون و اساسنامه تعیین می شود. معمولاً اولویت با هزینه های تصفیه مطالبات کارگران مالیات و سایر حقوق دولتی مطالبات دارای وثیقه و سپس سایر بستانکاران است. ماده ۵۶ قانون بخش تعاونی تاکید دارد که هر تعاونی منحل شده قبل از انحلال (که به معنای قبل از تقسیم دارایی بین اعضاست) باید تعهدات خود را در قبال منابع عمومی دولتی بانک ها و شهرداری ها ایفا نماید.
6. استرداد اموال و امتیازات عمومی : تبصره ۴ ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی (اصلاحی ۱۳۷۷) و ماده ۵۶ مقرر می دارند کلیه اموال و امتیازاتی که از منابع عمومی و دولتی در اختیار تعاونی قرار گرفته با انحلال آن باید مسترد شود. مسئولیت اعضا در قبال این استرداد ممکن است تضامنی باشد.
7. حل و فصل دعاوی : رسیدگی به دعاوی له یا علیه شرکت و وصول مطالبات یا پرداخت بدهی های مورد اختلاف.
8. فروش اموال : فروش دارایی های شرکت برای تأمین نقدینگی لازم جهت پرداخت بدهی ها.
تقسیم دارایی باقیمانده پس از تصفیه
پس از وصول کامل مطالبات و پرداخت تمامی دیون و بدهی های شرکت اگر دارایی ای باقی بماند (دارایی باقیمانده) این دارایی باید بین اعضای شرکت تقسیم شود.
• مبنای تقسیم : نحوه تقسیم دارایی باقیمانده عمدتاً بر اساس اساسنامه شرکت تعاونی و مقررات قانون بخش تعاونی تعیین می شود. معمولاً این تقسیم به نسبت سهام یا سهم الشرکه اعضا صورت می گیرد.
• ذخیره قانونی غیر قابل تقسیم : یکی از ویژگی های مهم شرکت های تعاونی وجود ذخیره قانونی غیر قابل تقسیم است. به موجب ماده ۱۵ قانون بخش تعاونی درصدی از سود خالص سالانه (حداقل ۵ درصد) به عنوان ذخیره قانونی اختصاص می یابد. این ذخیره ماهیت اندوخته احتیاطی دارد و غیر قابل تقسیم بین اعضاست. در زمان انحلال و پس از تصفیه سرنوشت این ذخیره و همچنین مازاد درآمد احتمالی ناشی از آن مطابق اساسنامه و آیین نامه اجرایی مربوطه تعیین می شود. معمولاً این وجوه به سایر تعاونی ها اتاق تعاون یا امور عام المنفعه ای که در اساسنامه پیش بینی شده منتقل می گردد.
• ختم تصفیه : پس از تقسیم کامل دارایی باقیمانده (و تعیین تکلیف ذخیره قانونی غیر قابل تقسیم) مدیران تصفیه ختم عملیات تصفیه را اعلام و مراتب را جهت ثبت و آگهی به اداره ثبت شرکت ها اطلاع می دهند.
ثبت انحلال و آثار حقوقی آن
ثبت انحلال و ختم تصفیه دارای آثار حقوقی مهمی است : 
1. ثبت انحلال : تصمیم به انحلال (چه اختیاری و چه قهری) باید در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد. تا زمانی که انحلال ثبت نشده در مقابل اشخاص ثالث فاقد اعتبار است.
2. آگهی انحلال : مراتب انحلال باید در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشار شرکت آگهی شود تا به اطلاع عموم به ویژه طلبکاران و بدهکاران شرکت برسد.
3. ورود به مرحله تصفیه : با ثبت انحلال شرکت وارد مرحله تصفیه می شود. شخصیت حقوقی شرکت صرفاً برای انجام امور تصفیه باقی می ماند. عبارت “در حال تصفیه” باید در کنار نام شرکت قید شود.
4. توقف فعالیت های عادی : فعالیت های معمول و تجاری شرکت متوقف شده و مدیران تصفیه صرفاً امور مربوط به تصفیه را انجام می دهند.
5. ثبت ختم تصفیه : پس از اتمام کامل فرآیند تصفیه و تقسیم دارایی ها مدیران تصفیه مراتب ختم تصفیه را به اداره ثبت شرکت ها اعلام می کنند. این موضوع نیز باید ثبت و آگهی شود.
6. زوال کامل شخصیت حقوقی : با ثبت و آگهی ختم تصفیه شخصیت حقوقی شرکت تعاونی به طور کامل از بین می رود و اهلیت قانونی آن خاتمه می یابد. شرکت دیگر وجود خارجی ندارد.
7. آثار نسبت به اعضا و مدیران : انحلال و تصفیه وضعیت مسئولیت اعضا و مدیران را مشخص می کند (که در بخش بعد توضیح داده می شود).
مسئولیت اعضا و مدیران پس از انحلال
یکی از دغدغه های اصلی در زمان انحلال میزان مسئولیت اعضا و مدیران در قبال بدهی های شرکت است.
• مسئولیت اعضا : 
o در شرکت های تعاونی (مانند شرکت های سهامی یا با مسئولیت محدود) مسئولیت اعضا معمولاً محدود به میزان سهم یا آورده آن ها در شرکت است. یعنی پس از انحلال و تصفیه اگر دارایی شرکت برای پرداخت تمام بدهی ها کافی نباشد طلبکاران اصولاً نمی توانند برای وصول مابقی طلب خود به اموال شخصی اعضا مراجعه کنند مگر اینکه اعضا تعهدات اضافی بر عهده گرفته باشند یا در موارد خاصی مانند تقلب یا سوءاستفاده مسئولیت تضامنی پیش بینی شده باشد.
o استثناء : تبصره ۴ ماده ۵۴ قانون بخش تعاونی در نسخه اولیه (قبل از اصلاح ۱۳۷۷) مسئولیت تضامنی اعضا را برای استرداد اموال و امتیازات عمومی پیش بینی کرده بود اما در اصلاحیه سال ۱۳۷۷ این قسمت حذف شد. با این حال ماده ۵۶ همچنان بر لزوم ایفای تعهدات در قبال منابع عمومی قبل از انحلال تاکید دارد. فلذا وضعیت دقیق مسئولیت اعضا در این خصوص ممکن است نیاز به تفسیر دقیق تر قانونی یا بررسی رویه قضایی داشته باشد.
• مسئولیت مدیران هیئت مدیره : 
o مدیران هیئت مدیره تا زمان تعیین مدیران تصفیه مسئولیت اداره امور شرکت را بر عهده دارند.
o اگر انحلال ناشی از تخلفات یا سوءمدیریت آن ها باشد ممکن است مسئولیت مدنی (جبران خسارت) یا حتی کیفری در قبال شرکت اعضا و اشخاص ثالث داشته باشند.
• مسئولیت مدیران تصفیه : 
o مدیران تصفیه در انجام وظایف خود باید با رعایت موازین قانونی و امانتداری عمل کنند.
o در صورت تقصیر (اعم از تعدی یا تفریط) در انجام وظایف و ورود خسارت به شرکت اعضا یا طلبکاران دارای مسئولیت مدنی برای جبران خسارات وارده خواهند بود.
o تخلفات آن ها می تواند ضمانت اجرایی قانونی در پی داشته باشد. وظایف آن ها یک عقد لازم تلقی می شود که نمی توانند به سادگی از آن شانه خالی کنند (برخلاف عقد جایز که قابل فسخ یک طرفه است).
نکات عملی و توصیه های حقوقی
فرآیند انحلال و تصفیه شرکت تعاونی می تواند پیچیده و زمان بر باشد. رعایت نکات زیر می تواند به تسهیل این فرآیند و پیشگیری از مشکلات کمک کند : 
• دقت در تنظیم صورتجلسات : صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده مبنی بر انحلال و انتخاب مدیران تصفیه باید دقیق کامل و بدون ابهام تنظیم شود و به امضای کلیه افراد لازم برسد.
• رعایت مهلت های قانونی : توجه به مهلت های مقرر در قانون (مانند مهلت ۳ ماهه برای جبران کاهش اعضا مهلت یک ماهه برای معرفی مدیر تصفیه توسط وزارت تعاون مهلت های مربوط به دعوت مجامع و اعلام به بستانکاران) ضروری است.
• انتخاب مدیران تصفیه صالح و آگاه : بهتر است افرادی به عنوان مدیر تصفیه انتخاب شوند که به امور مالی حسابداری و قوانین مربوط به تصفیه آگاهی کافی داشته باشند.
• حفظ و نگهداری اسناد : کلیه اسناد مدارک دفاتر مالی و قراردادهای شرکت باید به دقت حفظ و به مدیران تصفیه تحویل داده شود. نگهداری این اسناد پس از ختم تصفیه نیز تابع مقررات قانونی است.
• شفافیت در عملکرد : مدیران تصفیه توصیه می شود با شفافیت کامل عمل کرده و گزارش های منظم و دقیقی از روند تصفیه به مجمع عمومی و عنداللزوم به مراجع قانونی ارائه دهند.
• پرداخت بدهی ها طبق اولویت : عدم رعایت اولویت های قانونی در پرداخت بدهی ها ممکن است منجر به مسئولیت مدیران تصفیه شود.
• توجه به تعهدات در قبال منابع عمومی : همان طور که مطابق قانون تاکید شده ایفای تعهدات در قبال منابع عمومی و دولتی پیش از تقسیم دارایی اهمیت ویژه ای دارد.
• پیش بینی هزینه های انحلال و تصفیه : فرآیند انحلال و تصفیه هزینه هایی از قبیل هزینه های ثبتی انتشار آگهی حق الزحمه مدیران تصفیه و هزینه های حقوقی احتمالی را در بر دارد که باید پیش بینی شود.
نتیجه گیری
انحلال شرکت تعاونی فرآیندی قانونی است که پایان فعالیت و شخصیت حقوقی این نوع شرکت ها را رقم می زند. این فرآیند چه به صورت اختیاری با تصمیم اعضا و چه به صورت قهری بر اساس الزامات قانونی یا حکم دادگاه باید مطابق با قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران و عنداللزوم قانون تجارت انجام پذیرد. رعایت دقیق مراحل از جمله تشکیل مجمع انتخاب مدیر تصفیه ثبت و آگهی انحلال تادیه دیون استرداد اموال عمومی و در نهایت تقسیم دارایی باقیمانده امری حیاتی است. عدم توجه به این مقررات ممکن است منجر به بروز اختلافات تضییع حقوق اعضا یا طلبکاران و ایجاد مسئولیت مدنی یا کیفری برای مدیران و حتی اعضا شود. فلذا با توجه به پیچیدگی های حقوقی و مالی فرآیند انحلال و تصفیه اکیداً توصیه می شود که شرکت های تعاونی در تمامی مراحل از مشاوره و خدمات وکیل متخصص در امور شرکت ها و تعاون بهره مند شوند تا از صحت اقدامات قانونی اطمینان حاصل کرده و حقوق کلیه ذی نفعان به بهترین نحو حفظ گردد.