دلایل افزایش وزن که از آن بی خبر هستید

آفتاب نیوز :

خستگی و افزایش وزن از مشکلات رایجی هستند که بسیاری از افراد تجربه می کنند.

این علایم اغلب پیامد طبیعی استرس و کمبود خواب هستند، اما گاهی اوقات ممکن است از ابتلا به یک بیماری زمینه ای ناشی شوند. در مقاله ی امروز دیجی کالا مگ به معرفی شایع ترین دلایل خستگی و افزایش وزن ناخواسته می پردازیم. با ما همراه باشید.

1. کم کاری تیرویید

هیپوتیروییدیسم یا کم کاری تیرویید زمانی رخ می دهد که غده ی تیرویید نتواند به اندازه ی کافی هورمون تولید کند. درنتیجه، کاهش متابولیسم بدن به افزایش وزن و خستگی منجر می شود. سایر علایم کم کاری تیرویید عبارتند از:

بی حسی و گزگز دست ها

یبوست

درد بدن و عضلات

افزایش کلسترول خون

عدم تحمل سرما

پوست و موی خشک و زبر

کاهش میل جنسی

پریود های مکرر و سنگین

پف کردگی یا افتادگی پلک

صدای ضعیف و خشن

فراموشی

معمولاً برای درمان کم کاری تیرویید دارو تجویز می شود تا جایگزین هورمون های غده ی تیرویید شود. مصرف بیش از حد دارو سطح هورمون های تیرویید را بالا می برد که این امر باعث خستگی، افزایش اشتها و افزایش وزن می شود. بنابراین، پیروی از دستورالعمل های پزشک در حین درمان ضروری است.

2. سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) زمانی اتفاق می افتد که تعادل هورمون های تولید مثل در زنان از بین برود. افزایش وزن و ناتوانی در لاغر شدن در افراد مبتلا به PCOS رایج است. غالباً در این بیماران افزایش وزن از مقاومت به انسولین ناشی می شود.

سلول های بدن با جذب گلوکز خون (قند خون) از آن به عنوان منبع انرژی استفاده می کنند. در مبتلایان به مقاومت به انسولین، سلول ها نمی توانند به کمک این هورمون گلوکز را جذب کنند که این امر باعث افزایش قند خون می شود. درنتیجه، بدن برای کنترل قند خون انسولین بیشتری تولید می کند که همین امر به افزایش وزن و دیابت نوع 2 منجر می شود.

علاوه بر چاقی، زنان مبتلا به PCOS ممکن است خستگی را هم تجربه کنند. سایر علایم این سندرم عبارتند از:

قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی

ناباروری

افزایش کلسترول خون

علایم افزایش هورمون های مردانه (مانند رشد بیش از حد مو در صورت، بازوها، سینه و شکم)

افسردگی

هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما بیماران می توانند با دارو علایم خود را کنترل کنند. درمان های PCOS شامل موارد زیر هستند:

داروی متفورمین که کاهنده ی قند خون است.

قرص های ضدبارداری

هورمون درمانی با پروژسترون

درمان های ناباروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF)

علاوه بر این، پیروی از رژیم غذایی سالم و خوردن غذا های طبیعی و فرآوری نشده مانند ماهی، سبزیجات برگ سبز تیره و غذا های غنی از فیبر می تواند به کنترل بعضی از علایم PCOS کمک کند.

3. افسردگی

افسردگی یا اختلال افسردگی عمده (اساسی) یک اختلال خلقی است که در آن غم و اندوه بر عملکرد فرد تاثیر می گذارد. افراد مبتلا به افسردگی اغلب با خستگی مزمن دست و پنجه نرم می کنند. متاسفانه، خستگی یکی از عوارض جانبی دارو های ضدافسردگی رایج، به ویژه مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) است.

از سوی دیگر، ممکن است اشتهای فرد افسرده تغییر کند که این امر با توجه به رفتار غذایی او می تواند کاهش وزن یا افزایش وزن را به دنبال داشته باشد. آمار ها نشان می دهد که تقریباً 43 درصد افراد افسرده چاق هستند. احتمال چاق شدن بیماران مبتلا به افسردگی بسیار بیشتر از افرادی است که افسرده نیستند.

علاوه بر خستگی و افزایش وزن، افسردگی علایم دیگری هم دارد که عبارتند از:

از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که قبلاً از آن ها لذت می بردید.

مشکل در خوابیدن یا خواب زیاد

کُندی حرکات یا گفتار

احساس بی ارزشی یا گناه

مشکل در تفکر، تمرکز یا تصمیم گیری

فکر کردن به مرگ یا خودکشی

درمان افسردگی شامل روان درمانی، دارودرمانی و تغییر سبک زندگی است.

4. بی خوابی

بی خوابی یک نوع اختلال خواب است که به خواب رفتن را دشوار می کند یا در طول شب باعث بیدار شدن فرد می شود. وقتی شخص به دلیل بی خوابی به اندازه ی کافی نمی خوابد، طبیعتاً خسته شده و احساس خستگی می کند. اختلال خواب با افزایش وزن و چاقی هم مرتبط است، چون:

اشتها را افزایش می دهد

در یک مطالعه، محققان متوجه شدند که اثرات کمبود خواب در بدن مشابه ی فعال شدن سیستم اندوکانابینویید (ECS) است. ECS نقش مهمی در تنظیم اشتها و سطوح انرژی دارد. این مطالعه نشان داد که بعد از ظهر ها سطح ECS در شرکت کنندگان کم خواب بیشتر می شد. افزایش ECS تقریباً در همان زمانی اتفاق می افتاد که این افراد گرسنگی و افزایش اشتها را گزارش می کردند و به مصرف میان وعده های بیشتر و ناسالم تر روی می آوردند.

با افسردگی در ارتباط است

بی خوابی با سایر مشکلات مانند افسردگی مرتبط است که این امر می تواند باعث خستگی و افزایش وزن ناخواسته شود. بی خوابی یکی از معیار های تشخیص اختلال افسردگی اساسی است، چراکه حدود 90 درصد افراد افسرده بی خوابی یا خواب آلودگی در طول روز را تجربه می کنند.

5. یایسگی

یایسگی زمانی اتفاق می افتد که دوره های قاعدگی برای 12 ماه ی متوالی متوقف شوند. معمولاً یایسگی بعد از 45 سالگی رخ می دهد و در این مدت، تولید دو هورمون استروژن و پروژسترون به میزان قابل توجهی کمتر می شود.

افزایش وزن

در دوران پیش یایسگی، سطح استروژن شروع به کاهش می کند که این تغییر هورمونی باعث کاهش متابولیسم بدن می شود؛ بنابراین حتی اگر فرد به پیروی از رژیم غذایی سالم ادامه دهد، احتمال افزایش وزن او بسیار بالا است.

خستگی

خستگی در افرادی که در حال یایسه شدن هستند، شایع است. چون استروژن و پروژسترون هر دو نقش مهمی در خواب دارند. استروژن سروتونین و سایر نوروترنسمیتر ها (پیام رسان های شیمیایی) را که بر چرخه ی خواب و بیداری تاثیر می گذارند، متابولیزه می کند. استروژن به پایین نگه داشتن دمای بدن در شب کمک می کند، از این رو برای خواب مفید است.

علاوه بر این، گرگرفتگی یا تعریق شبانه که هنگام خواب رخ می دهد، باعث ایجاد احساسات ناخوشایندی می شود که خواب را مختل کرده و منجر به بی خوابی می شوند.

سایر علایم

سایر علایم مرتبط با یایسگی عبارتند از:

تغییر در دوره های قاعدگی (کوتاه تر یا طولانی تر شدن دوره های پریود، افزایش یا کاهش حجم خونریزی، بیشتر یا کمتر شدن فاصله ی بین دو پریود)

گرگرفتگی و تعریق شبانه

خشکی واژن

نوسانات خلقی

کاهش مو های سر و افزایش مو های صورت

گاهی اوقات، پزشکان درمان با استروژن یا استروژن و پروژسترون را برای کمک به تسکین گرگرفتگی، تعریق شبانه و تغییرات خلقی توصیه می کنند. دارو های غیرهورمونی می توانند افسردگی و اضطراب را کاهش دهند و خشکی واژن را برطرف کنند.

6. بیماری کوشینگ

بیماری کوشینگ یک اختلال غدد درون ریز است که در مبتلایان به آن سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) افزایش می یابد. ترشح هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) از غده ی هیپوفیز باعث تولید کورتیزول می شود. گاهی اوقات، وجود تومور در غده ی هیپوفیز علت افزایش تولید کورتیزول است.

در بیشتر موارد، بالا رفتن وزن اولین علامت بیماری کوشینگ است. چون افزایش کورتیزول می تواند میزان چربی بدن و نحوه ی توزیع آن را تغییر دهد. در مبتلایان به این بیماری، چربی در صورت، قسمت میانی و بالایی پشت و بین شانه ها انباشته می شود.

علاوه بر چاقی، بیماران مبتلا به کوشینگ دچار خستگی شدید می شوند. سایر علایم این بیماری عبارتند از:

ضعف عضلانی

استخوان های نازک و شکننده که به تدریج به پوکی استخوان منجر می شوند

سیستم ایمنی ضعیف

اختلالات خلقی

مشکل در تمرکز و حافظه

افزایش فشار خون

نازک شدن پوست که باعث ترک های پوستی و کبودی می شود

اختلال در تنظیم قند خون که به دیابت منجر می شود

رشد بیش از حد مو در صورت

اگر تومور غده ی هیپوفیز در بروز کوشینگ نقش داشته باشد، علاوه بر پرتودرمانی و شیمی درمانی جراحی برای برداشتن آن ضروری است. همچنین ممکن است پزشک دارو های مهارکننده ی هورمون را برای کاهش سطح کورتیزول تجویز کند.

7. استفاده از دارو

بعضی از دارو ها می توانند باعث افزایش وزن شوند، از جمله:

دارو های دیابت

دارو های ضدروان پریشی مانند لیتیوم

دارو های ضدافسردگی

دارو های صرع

استرویید ها (کورتون ها)

دارو های پیشگیری از بارداری

دارو های کاهنده ی فشار خون

دارو های ضدافسردگی، دارو های کاهنده ی فشار خون، بعضی از دارو های تشنج و آنتی هیستامین ها باعث خستگی می شوند.

8. نارسایی احتقانی قلب

در مبتلایان به نارسایی احتقانی قلب (CHF)، قلب نمی تواند خون کافی به سایر قسمت های بدن پمپاژ کند. درنتیجه، آب و مایعات در بدن بعضی از این بیماران انباشته می شوند. افزایش وزن ناگهانی (1 تا 1/3 کیلوگرم طی 24 ساعت یا 2/2 کیلوگرم طی چند هفته) از علایم احتباس مایعات است و احتمال دارد نشانه ی نارسایی احتقانی قلب باشد.

نارسایی احتقانی قلب ممکن است باعث خستگی شود، چون وقتی قلب خون کافی به سراسر بدن پمپاژ نمی کند، اکسیژن و خون زیادی به مغز نمی رسد. سایر علایم CHF عبارتند از:

تنگی نفس

ضعف پا

سرگیجه، گیجی یا مشکل در تمرکز

ضربان قلب نامنظم یا سریع

درمان CHF بر کاهش علایم و پیشگیری از آسیب دیدگی بیشتر قلب متمرکز است و معمولاً شامل تغییر سبک زندگی و مصرف دارو برای کاهش احتباس مایعات و بهبود عملکرد قلب می شود.

کلام پایانی

عوامل زیادی می توانند باعث خستگی و افزایش وزن ناخواسته شوند، از جمله مشکلات هورمونی، بی خوابی، افسردگی و یایسگی. با توجه به اینکه خستگی و افزایش وزن از علایم رایج بسیاری از بیماری ها محسوب می شوند، تشخیص علت بروز آن ها حیاتی است. تنها در این صورت است که می توانید علایم خود را درمان کنید.

اگر خستگی و افزایش وزن ناخواسته را تجربه کردید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا بیماری زمینه ای شما تشخیص داده شده و درمان شود. تشخیص به موقع بیماری به درمان سریع تر آن کمک می کند و کیفیت زندگی را بهبود می بخشد.