۱۲ آذر در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری بهار جاودانه، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 12 آذر برابر با 2 دسامبر را ورق می‌زنیم.

***

اکسیژن مایع

 ۲ دسامبر ۱۸۷۷ میلادی برابر با 12 آذر ۱۲۵۶ خورشیدی، لویی پل کایلت  (۱۹۱۳-۱۸۳۲) فیزیکدان فرانسوی، اولین کسی بود که اکسیژن را مایع کرد. مدت کوتاهی بعد از این‌کار، او برای اولین‌بار نیتروژن، هیدروژن، دی‌اکسیدنیتروژن، مونوکسیدکربن و استیلن را هم مایع کرد. کایلت متوجه شد که شکست دیگر دانشمندان در مایع‌کردن گازهای دائمی، حتی تحت فشارهای بسیار زیاد، با مفهوم دمای بحرانی که توماس اندروز به آن رسیده بود قابل توضیح است. او برای رسیدن به اکسیژن مایع، گذاشت این گاز تحت دمای خاصی سرد و فشرده شود. در آزمایشات بعدی او نیتروژن و هوا را مایع کرد. کایلت همچنین ارتفاع‌سنج و فشارسنج فشار قوی را هم اختراع کرد.

آینه ۵ متری تلسکوپ هیل

۲ دسامبر ۱۹۳۴ میلادی برابر با 12 آذر ۱۳۱۳ خورشیدی، در شهر کورنینگ در ایالت نیویورک، برای اولین‌بار شیشه مذاب برای اولین آینه تلسکوپ با قطر ۲۰۰ اینچ (۵۰۸ سانتی‌متر) در قالب ریخته شد. این خمیر شیشه پیرکس با دمای ۲هزارو۷۰۰ درجه فارنهایت (هزارو۴۸۳ درجه سانتی‌گراد) در قالب سرامیکی ریخته شد. قالب درمدت چندماه ساخته شده بود. دمای شیشه درطول ۱۱ ماه، یک یا دو درجه در روز کاهش یافت. بعد اجازه داده شد تا در دمای اتاق خنک شود. این صفحه ۲۰ تنی در ۲۶ مارس ۱۹۳۶ برای سنگ‌زنی و پرداخت به موسسه فناوری کالیفرنیا ارسال شد که فرآیند آماده‌سازی‌اش ۱۱ سال طول کشید و در ۳ اکتبر ۱۹۴۷ تکمیل شد. این صفحه در تلسکوپ رصدخانه ماونت پالومار در کوه پالومار واقع در شهرستان سن‌دیه‌گو در کالیفرنیا نصب شد که به افتخار دکتر جرج هیل که آن را طراحی و ترویج کرده بود، تلسکوپ هیل نام گرفت.

گراردوس مرکاتور 

۲ دسامبر ۱۵۹۴ میلادی برابر با ۱۱ آذر ۹۷۳ خورشیدی، گراردوس مرکاتور، نقشه‌بردار فلاندری که مهم‌ترین نوآوری‌اش نقشه‌ای بود که بعداً باعنوان فراتابی مرکاتور شناخته شد، در سن ۸۲ سالگی درگذشت. در فراتابی مرکاتور مدارها و نصف‌النهارها به‌صورت خطوط مستقیم با فاصله به گونه‌ای نمایش داده می‌شوند که در هر نقطه نسبت دقیقی از عرض جغرافیایی به‌طول جغرافیایی ایجاد شود. اگرچه در فراتاب مرکاتور، مقیاس خطی در اطراف یک نقطه در همه جهت‌ها یکسان است و در نتیجه زاویه و شکل پدیده‌های کوچک بدون تغییر باقی می‌ماند ولی با افزایش عرض جغرافیایی از استوا به سمت قطب‌ها به‌دلیل بی‌نهایت شدن مقیاس، شکل و اندازه پدیده‌ها دچار تغییر می‌شود. برای نمونه خشکی‌های بزرگی مثل گرینلند و جنوبگان بسیار بزرگ‌تر از اندازه واقعی خود نسبت به خشکی‌هایی مانند آفریقا دیده می‌شوند. او همچنین اصطلاح اطلس را برای مجموعه‌ای از نقشه‌ها معرفی کرد.