قلعه کنگلو در یک نگاه

قلعه کنگلو دژی استوار بر فراز صخره های شهرستان سوادکوه یادگاری از دوران باستان و نمادی از مقاومت در برابر تهاجم های تاریخی. این قلعه که به «عقاب مازندران» نیز شهرت دارد نه تنها یک بنای نظامی بوده بلکه مکانی برای عبادت و نیایش نیز به شمار می رفته است. با وجود اینکه از شکوه و عظمت گذشته اش کاسته شده اما همچنان استوار و پابرجا روایتگر داستان های ناگفته ای از تاریخ ایران است. متاسفانه این اثر باستانی ارزشمند امروزه در معرض خطر فعالیت های معدن کاوی و تخریب های انسانی قرار گرفته است. در این مطلب قصد داریم تا شما را با زوایای مختلف این قلعه تاریخی آشنا کرده و سفری مجازی به دل تاریخ و طبیعت زیبای سوادکوه داشته باشیم تا شاید بتوانیم گامی در جهت حفظ و نگهداری این میراث گرانبها برداریم.

معرفی کلی قلعه کنگلو

قلعه کنگلو واقع در شهرستان سوادکوه استان مازندران در حدود 39 کیلومتری شهر پل سفید و در نزدیکی روستای کنگلو بر روی صخره ای عظیم قرار گرفته است. این قلعه با ارتفاع تقریبی 1811 متر از سطح دریا به دلیل موقعیت استراتژیک و شکل ظاهری اش به «عقاب مازندران» معروف شده است. معماری منحصربه فرد و قدمت تاریخی این قلعه آن را به یکی از جاذبه های گردشگری مهم استان مازندران تبدیل کرده است. با وجود آسیب هایی که در طول زمان به این بنا وارد شده هنوز هم می توان بقایای دیوارهای سنگی و برج های دیده بانی را مشاهده کرد و عظمت و شکوه گذشته آن را تصور نمود. بازدید از قلعه کنگلو فرصتی است برای غرق شدن در تاریخ و لذت بردن از طبیعت بکر و زیبای منطقه سوادکوه.

تاریخچه قلعه کنگلو

تاریخ دقیق ساخت قلعه کنگلو مشخص نیست اما با توجه به شواهد معماری و آثار باستانی یافت شده در این منطقه احتمالاً به دوران ساسانیان یا سده های اولیه اسلامی بازمی گردد. برخی از باستان شناسان معتقدند که این قلعه در ابتدا یک دژ نظامی بوده و در طول زمان کاربری های دیگری نیز داشته است. احمد کسروی در نوشته های خود اشاره کرده است که در اوایل قرن سوم هجری زمانی که اسلام در بسیاری از نقاط جهان گسترش یافته بود در قلعه های سوادکوه آتشکده های زرتشتی همچنان روشن بوده و اسپهبدان به آیین نیاکان خود پایبند بوده اند. این موضوع نشان می دهد که قلعه کنگلو در آن دوران یکی از مراکز مهم مقاومت در برابر نفوذ اسلام بوده است. همچنین این قلعه در طول تاریخ از حملات مغولان نیز در امان مانده است.

ریشه نام قلعه کنگلو

درباره ریشه نام قلعه کنگلو نظرات مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند که این نام از کلمه «کنگ» به معنای دژ و قلعه گرفته شده است. به عبارت دیگر کنگلو به معنای «دارای کنگ و دژ» است. برخی دیگر بر این باورند که این نام ریشه در زبان های باستانی منطقه دارد و معنای خاصی را در آن زبان ها داشته است. متاسفانه اطلاعات دقیقی در مورد ریشه نام این قلعه در دسترس نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد. با این حال آنچه مسلم است نام کنگلو با تاریخ و فرهنگ این منطقه گره خورده و یادآور دوران پر فراز و نشیب گذشته است.

معماری و ساختار قلعه کنگلو

معماری قلعه کنگلو با توجه به موقعیت جغرافیایی و کاربری نظامی آن بسیار هوشمندانه و مستحکم طراحی شده است. این قلعه از یک باروی عظیم سنگی تشکیل شده که در قسمت میانی و طرفین آن برج های دیده بانی قرار دارند. فضای داخلی قلعه به صورت مدور و در دو طبقه ساخته شده بود که متاسفانه بخش عمده ای از آن تخریب شده است. در ساخت این قلعه از مصالحی مانند سنگ لاشه ملات آهک و سنگ ریزه استفاده شده است. نمای بیرونی قلعه به شکل دو بازوی گشاده طراحی شده که از دور شبیه به یک عقاب با بال های باز به نظر می رسد. این طراحی منحصربه فرد علاوه بر ایجاد استحکام بیشتر مانع ورود غریبه ها و مهاجمان به داخل قلعه می شده است. پلان و شکل این بنا در میان دژهای ایران منحصر به فرد است.

کاربری قلعه کنگلو

قلعه کنگلو در طول تاریخ کاربری های مختلفی داشته است. در ابتدا به نظر می رسد که این قلعه یک دژ نظامی بوده و برای دفاع از منطقه در برابر حملات دشمنان مورد استفاده قرار می گرفته است. موقعیت استراتژیک قلعه بر فراز صخره ای بلند امکان دیده بانی و کنترل منطقه را به خوبی فراهم می کرده است. علاوه بر این برخی از باستان شناسان معتقدند که قلعه کنگلو در دوران باستان یک معبد یا نیایشگاه نیز بوده است. وجود اشیائی با علائم میترائیستی در این منطقه نشان می دهد که این مکان ممکن است نیایشگاه مهر (میترا) بوده باشد. همچنین برخی دیگر بر این باورند که این قلعه نیایشگاه آناهیتا (الهه آب) بوده است. به طور کلی قلعه کنگلو در طول تاریخ هم به عنوان یک دژ نظامی و هم به عنوان یک مکان مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.

قلعه کنگلو در اساطیر

متاسفانه اطلاعات دقیقی در مورد نقش قلعه کنگلو در اساطیر و افسانه های محلی در دسترس نیست. با توجه به قدمت طولانی و اهمیت تاریخی این قلعه احتمالاً داستان ها و افسانه های زیادی در مورد آن وجود داشته که به مرور زمان از بین رفته اند. برخی از محققان بر این باورند که قلعه کنگلو ممکن است با دژی که در یشت های اوستا به آن اشاره شده مرتبط باشد. در یشت ها از دژی مستحکم بر فراز کوهی بلند سخن گفته شده که می تواند نمادی از قلعه کنگلو باشد. برای بررسی دقیق تر این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتری در زمینه اسطوره شناسی و فرهنگ عامه منطقه سوادکوه وجود دارد.

آب و هوای قلعه کنگلو

آب و هوای منطقه قلعه کنگلو به دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات سرد و کوهستانی است. در فصل بهار و تابستان هوا خنک و مطبوع است و مناظر طبیعی اطراف قلعه بسیار زیبا و سرسبز می شوند. در فصل پاییز هوا رو به سردی می رود و رنگ های پاییزی جلوه ای خاص به منطقه می بخشند. در فصل زمستان هوا بسیار سرد و برفی است و دسترسی به قلعه ممکن است دشوار باشد. به طور کلی بهترین زمان برای سفر به قلعه کنگلو فصل بهار و تابستان است. در این فصول علاوه بر لذت بردن از آب و هوای مطبوع می توانید از زیبایی های طبیعی منطقه نیز بهره مند شوید.

بهترین زمان سفر به قلعه کنگلو

با توجه به آب و هوای کوهستانی منطقه بهترین زمان برای بازدید از قلعه کنگلو فصل بهار و تابستان است. در این فصول هوا خنک و دلپذیر بوده و طبیعت اطراف قلعه در زیباترین حالت خود قرار دارد. در فصل بهار دشت ها و مراتع اطراف قلعه پوشیده از گل های رنگارنگ می شوند و منظره ای تماشایی ایجاد می کنند. در فصل تابستان هوا گرمای آزاردهنده ای ندارد و می توانید به راحتی به کوهنوردی و پیاده روی در اطراف قلعه بپردازید. اگرچه فصل پاییز نیز زیبایی های خاص خود را دارد اما هوا در این فصل رو به سردی می رود و ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد. در فصل زمستان به دلیل بارش برف و یخبندان دسترسی به قلعه دشوار است و توصیه نمی شود.

مسیر دسترسی به قلعه کنگلو

برای دسترسی به قلعه کنگلو ابتدا باید به شهرستان سوادکوه در استان مازندران سفر کنید. از تهران می توانید از طریق جاده فیروزکوه به سوادکوه بروید. پس از رسیدن به پل سفید باید به سمت روستای کنگلو حرکت کنید. جاده منتهی به روستای کنگلو یک جاده فرعی و کوهستانی است که در برخی قسمت ها شیب تندی دارد. پس از رسیدن به روستا باید حدود 400 متر پیاده روی با شیب ملایم و 100 متر پیاده روی با شیب تند را طی کنید تا به قلعه برسید. توصیه می شود که برای بازدید از قلعه کنگلو از کفش و لباس مناسب کوهنوردی استفاده کنید و آب و خوراکی کافی همراه داشته باشید. همچنین در صورت امکان از راهنمای محلی کمک بگیرید.

جاذبه های اطراف قلعه کنگلو

در اطراف قلعه کنگلو جاذبه های گردشگری متعددی وجود دارد که می توانید از آن ها نیز بازدید کنید. برخی از این جاذبه ها عبارتند از: قلعه اسپهبد خورشید روستای ارفع ده روستای کنگلو و کلیسای سرخ آباد. بازدید از این جاذبه ها فرصتی است برای آشنایی بیشتر با تاریخ و فرهنگ منطقه سوادکوه و لذت بردن از طبیعت زیبای آن. قلعه اسپهبد خورشید یک دژ طبیعی است که در نزدیکی قلعه کنگلو قرار دارد و قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی گردد. روستای ارفع ده یک روستای ییلاقی است که در فصل بهار و تابستان بسیار زیبا و سرسبز می شود. روستای کنگلو یک روستای کوچک و آرام است که در نزدیکی قلعه کنگلو قرار دارد و دارای آب و هوای بسیار مطبوعی است. کلیسای سرخ آباد یک کلیسای تاریخی است که در دوران قاجار ساخته شده و در نزدیکی جاده فیروزکوه قرار دارد.

قلعه اسپهبد خورشید

قلعه اسپهبد خورشید که با نام دژ «کلاه فرهاد» نیز شناخته می شود در نزدیکی سه راهی خطیرکوه واقع شده و به عنوان دژی طبیعی یادگاری از حکمرانان محلی مازندران است. دسترسی به این قلعه همانند کنگلو چالش برانگیز و نیازمند پیمودن مسیری صعب العبور است. این قلعه باستانی در دل صخره ها و ارتفاعات پنهان شده و چشم اندازهای بی نظیری از طبیعت اطراف را به نمایش می گذارد.

روستای ارفع ده

روستای ارفع ده با طبیعت بکر و دست نخورده اش مقصدی ایده آل برای علاقه مندان به کوهنوردی و طبیعت گردی است. این روستا به ویژه در فصول سرد سال با پدیده اقیانوس ابر تجربه ای منحصربه فرد را برای بازدیدکنندگان رقم می زند. قدم زدن در کوچه های این روستا و تنفس هوای پاک کوهستان آرامشی وصف ناپذیر به همراه دارد.

روستای کنگلو

روستای کنگلو در مسیر بازگشت از قلعه کنگلو استراحتگاهی دلپذیر با جاذبه های طبیعی فراوان است. این روستا با گونه های جانوری و گیاهی متنوع آب و هوای بی نظیر و طبیعتی بکر پذیرای گردشگران است. گشت وگذار در این روستا و آشنایی با فرهنگ و آداب ورسوم محلی تجربه ای به یادماندنی را برای شما به ارمغان می آورد.

کلیسای سرخ آباد

کلیسای سرخ آباد با دسترسی آسان و سریع بنایی تاریخی است که در زمان ساخت راه آهن سوادکوه برای عبادت مهندسان و کارگران خارجی ساخته شد. این کلیسا با معماری خاص و قدمت تاریخی اش یکی از جاذبه های دیدنی این منطقه به شمار می رود.

فعالیت هایی که می توان در قلعه کنگلو انجام داد

بازدید از قلعه کنگلو فرصتی برای انجام فعالیت های مختلف و لذت بردن از طبیعت زیبای منطقه است. از جمله فعالیت هایی که می توانید در این منطقه انجام دهید می توان به پیاده روی طبیعت گردی کوهنوردی عکاسی و کمپینگ اشاره کرد. پیاده روی در مسیر منتهی به قلعه فرصتی برای لذت بردن از مناظر طبیعی و هوای پاک کوهستان است. طبیعت گردی در اطراف قلعه امکان آشنایی با گونه های گیاهی و جانوری منطقه را فراهم می کند. کوهنوردی به سمت قله های اطراف قلعه تجربه ای هیجان انگیز و چالش برانگیز است. عکاسی از قلعه و مناظر اطراف فرصتی برای ثبت لحظات زیبا و به یادماندنی است. کمپینگ در نزدیکی قلعه تجربه ای منحصربه فرد و فراموش نشدنی است.

اقامت در نزدیکی قلعه کنگلو

برای اقامت در نزدیکی قلعه کنگلو می توانید از اقامتگاه های بوم گردی خانه های محلی و هتل های موجود در شهرستان سوادکوه استفاده کنید. اقامتگاه های بوم گردی فرصتی برای تجربه زندگی در محیطی سنتی و آشنایی با فرهنگ و آداب ورسوم محلی را فراهم می کنند. خانه های محلی امکان اقامت در فضایی آرام و دنج را فراهم می کنند. هتل های موجود در سوادکوه امکان اقامت در فضایی مدرن و راحت را فراهم می کنند. انتخاب محل اقامت بستگی به سلیقه و بودجه شما دارد. قبل از سفر بهتر است محل اقامت خود را رزرو کنید تا از یافتن مکان مناسب در زمان سفر اطمینان حاصل کنید.

نکات کاربردی قبل از سفر به قلعه کنگلو

قبل از سفر به قلعه کنگلو توجه به نکات زیر می تواند به شما کمک کند تا سفری ایمن و لذت بخش داشته باشید:

• به دلیل عدم وجود فروشگاه در روستای کنگلو آب خوراکی و تنقلات کافی همراه داشته باشید.
• برای صعود به ارتفاعات از راهنمایان محلی کمک بگیرید.
• از نوشتن یادگاری روی دیوارهای قلعه خودداری کنید.
• از سلامت خودرو و لاستیک ها قبل از سفر اطمینان حاصل کنید.
• به دلیل تغییرات ناگهانی آب و هوا لباس گرم و خنک به همراه داشته باشید.
• کفش و تجهیزات مناسب کوهنوردی به همراه داشته باشید.
• از کلاه عینک آفتابی و ضد آفتاب برای محافظت از پوست خود در برابر آفتاب استفاده کنید.

قلعه کنگلو کجاست؟

قلعه کنگلو در استان مازندران شهرستان سوادکوه در نزدیکی روستایی به همین نام واقع شده است.

مسیر دسترسی به قلعه کنگلو چگونه است؟

ابتدا به سوادکوه رفته سپس به سمت روستای کنگلو حرکت کنید. پس از رسیدن به روستا حدود 500 متر پیاده روی با شیب تند در پیش دارید.

بهترین جاهای دیدنی اطراف قلعه کنگلو کدامند؟

از جمله جاذبه های اطراف می توان به قلعه اسپهبد خورشید روستای ارفع ده روستای کنگلو و کلیسای سرخ آباد اشاره کرد.