عقد موقت مهریه دارد

بله، تعیین مهریه در عقد موقت (صیغه) کاملاً الزامی است. این موضوع یکی از ارکان اساسی صحت این نوع ازدواج در نظام حقوقی و شرعی ایران به شمار می رود و عدم ذکر مهریه در زمان جاری شدن صیغه، به بطلان کامل عقد منجر خواهد شد.

ازدواج موقت، که با نام های دیگری چون صیغه یا نکاح منقطع نیز شناخته می شود، نوعی پیوند زناشویی است که برای مدت زمانی معین و با شرایطی خاص، از جمله تعیین مهریه ای مشخص، منعقد می گردد. در این نوع عقد، حقوق و تکالیف زوجین با عقد دائم تفاوت های ظریفی دارد که آگاهی از آن ها برای هر فردی که قصد ورود به این پیمان را دارد، حیاتی است. این مقاله می کوشد تا با زبانی روان و توصیفی، پیچیدگی های حقوقی مهریه در عقد موقت را روشن سازد و خواننده را در مسیر شناخت جامع این موضوع یاری کند. هر گام در این مسیر، دریچه ای نو به سوی درک عمیق تر قوانین و پیامدهای آن می گشاید و به افراد کمک می کند تا با دیدی بازتر و آگاهانه تر، تصمیم گیری کنند.

عقد موقت (صیغه) چیست؟ تجربه ای متفاوت از پیوند زناشویی

در دل قوانین مدنی ایران، دو نوع پیوند زناشویی به رسمیت شناخته شده است: عقد دائم و عقد موقت. اگرچه هر دو به معنای تشکیل خانواده و ایجاد رابطه زوجیت هستند، اما در جزئیات و الزامات خود تفاوت های کلیدی دارند. عقد موقت، که گاه با نام های صیغه یا نکاح منقطع نیز شناخته می شود، تجربه ای متفاوت از ازدواج را به همراه دارد؛ تجربه ای که در آن، دو رکن اساسی تعیین مدت و تعیین مهریه نقشی حیاتی در اعتبار آن ایفا می کنند و بدون آن ها، این پیمان شکل قانونی به خود نمی گیرد.

بر اساس ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی، عقد نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد. این به معنای آن است که در زمان جاری شدن صیغه، زوجین باید بر سر یک بازه زمانی مشخص، از چند دقیقه تا چند سال، به توافق برسند و آن را به وضوح بیان کنند. همچنین، ماده ۱۰۷۶ قانون مدنی تأکید می کند که مدت این عقد باید کاملاً معین و روشن باشد و هرگونه ابهام در این زمینه، می تواند به بی اعتباری عقد منجر شود. این شروط، سنگ بنای عقد موقت را تشکیل می دهند و رعایت دقیق آن ها، ضامن صحت و اعتبار این نوع ازدواج است.

تفاوت های اصلی این نوع پیوند با عقد دائم، گاهی سوالاتی را در ذهن ایجاد می کند. برای مثال، در عقد دائم، معمولاً زن از حق نفقه و ارث برخوردار است، در حالی که در عقد موقت، در حالت عادی این حقوق وجود ندارد، مگر اینکه به طور صریح در شروط ضمن عقد ذکر شده باشد. این تفاوت ها، مهریه را به یکی از مهم ترین ستون های حمایت از حقوق زن در عقد موقت تبدیل می کند، چرا که مهریه، تنها حق مالی است که زن به طور پیش فرض و الزامی در این نوع عقد به دست می آورد.

الزامی بودن تعیین مهریه در عقد موقت: قانونی غیرقابل چشم پوشی

در میان تمام بحث های حقوقی پیرامون ازدواج موقت، یک نکته برجسته تر از سایرین خودنمایی می کند: ضرورت تعیین مهریه. این موضوع، نه تنها یک توصیه، بلکه یک قانون لازم الاجرا است که سرنوشت عقد را رقم می زند. قانون مدنی ایران، با وضوح تمام، بر این امر تأکید دارد و برای آن پیامدهای حقوقی جدی در نظر گرفته است که هر کسی باید از آن آگاه باشد.

آیا تعیین مهریه در عقد موقت الزامی است؟ پاسخ قاطع قانون

هر کسی که در حال بررسی عقد موقت است، باید بداند که پاسخ به این سوال، بلهای قاطع است. بدون تعیین مهریه، عقد موقت از اساس باطل خواهد بود و هیچ گونه اثر حقوقی نخواهد داشت. ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: در نکاح منقطع، عدم ذکر مهر در عقد موجب بطلان است. این ماده، هیچ جای شکی برای تردید باقی نمی گذارد و اهمیت فوق العاده مهریه در عقد موقت را نشان می دهد. تصور کنید قراردادی بسته می شود اما یکی از شروط اصلی آن نادیده گرفته شده است؛ طبیعتاً آن قرارداد باطل خواهد بود و در عقد موقت، مهریه نقش همین شرط حیاتی را ایفا می کند.

این قاعده، تفاوت اساسی با عقد دائم دارد. در عقد دائم، حتی اگر مهریه ای تعیین نشده باشد، عقد صحیح است و در صورت جدایی، مهرالمثل یا مهرالمتعه به زن تعلق می گیرد. این دو نوع مهریه، بر اساس عرف و شرایط زندگی زوجین یا بابت انجام کارهای زن در خانه مرد، توسط دادگاه تعیین می شوند. اما در عقد موقت، چنین جایگزین هایی وجود ندارد و عدم تعیین مهریه، به سادگی به معنای عدم وقوع عقد است و زن هیچ حق مالی در این زمینه نخواهد داشت. این یک واقعیت حقوقی است که زوجین باید پیش از هرگونه اقدام، آن را کاملاً درک کنند تا از مشکلات و سوءتفاهم های آتی جلوگیری شود.

«ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: در نکاح منقطع، عدم ذکر مهر در عقد موجب بطلان است. این حکم، تفاوتی اساسی با عقد دائم دارد که در آن عدم ذکر مهریه، عقد را باطل نمی کند و مهرالمثل یا مهرالمتعه جایگزین آن می شود.»

در نتیجه، پیش از جاری ساختن صیغه موقت، توافق بر سر مهریه و ذکر صریح آن، گام اول و ضروری برای اطمینان از صحت و اعتبار عقد است. این امر به خصوص برای زن، تضمین کننده حداقل حقوق مالی او در طول این پیوند خواهد بود.

ماهیت مهریه در صیغه موقت: چه چیزی می تواند مهریه باشد؟

پس از درک ضرورت تعیین مهریه، سوال بعدی این است که چه چیزی می تواند به عنوان مهریه در عقد موقت تعیین شود؟ آیا مهریه حتماً باید پول باشد؟ بسیاری از افراد ممکن است تصور کنند که مهریه فقط شامل سکه یا پول نقد است، اما قانون در این زمینه، انعطاف پذیری قابل توجهی را نشان می دهد که امکان انتخاب های متنوعی را فراهم می کند.

هر چیز دارای ارزش مالی و قابلیت تملک

ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی، چارچوب تعیین مهریه را مشخص می کند: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد. این بدان معناست که مهریه می تواند شامل طیف وسیعی از اموال و خدمات باشد، به شرطی که دارای ارزش مالی بوده و امکان مالکیت آن وجود داشته باشد. این گستردگی، به زوجین اجازه می دهد تا با توجه به توانایی ها و توافقات خود، مهریه ای را انتخاب کنند که برای هر دو طرف منطقی و قابل اجرا باشد.

تصور کنید زوجین در حال توافق بر سر مهریه هستند؛ این مهریه می تواند شامل موارد زیر باشد که هر یک باید به طور مشخص و روشن در زمان عقد تعیین شوند:

• پول نقد: چه به صورت ریال، چه ارزهای خارجی با نرخ مشخص.
• سکه و طلا: سکه های بهار آزادی، نیم سکه، ربع سکه یا حتی طلای آب شده با وزن و عیار مشخص.
• جواهرات: انواع زیورآلات با ارزش مشخص و توصیف دقیق.
• اموال منقول: مانند خودرو، سهام شرکت ها، اوراق بهادار، یا حتی یک وسیله منزل با ارزش معلوم.
• اموال غیرمنقول: مانند زمین، آپارتمان یا یک قطعه باغ با پلاک ثبتی مشخص.
• آموزش مهارت: مثلاً آموزش یک زبان خارجی، یک هنر خاص (مانند موسیقی یا نقاشی) یا مهارت کامپیوتری، به شرطی که ارزش مالی آن قابل تعیین باشد.
• انجام کار یا خدمت خاص: به عنوان مثال، انجام یک پروژه حرفه ای یا ارائه خدمتی مشخص، به شرطی که از نظر شرعی و قانونی مشروع و دارای ارزش مالی باشد و مدت زمان یا کیفیت آن روشن شود.

نکته مهم این است که مهریه نباید مال یا عملی نامشروع باشد؛ برای مثال، تعیین مشروبات الکلی، مواد مخدر یا انجام عملی خلاف قانون به عنوان مهریه، عقد را باطل می کند. همچنین، مهریه باید دارای قابلیت تملک باشد، یعنی از اموال عمومی که به مالکیت شخصی در نمی آیند، نمی تواند مهریه باشد.

حداقل و حداکثر مهریه در صیغه موقت: قانون چه سقفی تعیین کرده است؟

یکی دیگر از پرسش های پرتکرار این است که آیا قانون سقفی برای میزان مهریه در صیغه موقت تعیین کرده است؟ پاسخ این است که خیر، قانون مدنی در ماده ۱۰۸۰ تصریح می کند: تعیین مقدار مهر، منوط به تراضی طرفین است. این یعنی میزان مهریه، کاملاً به توافق و اراده آزاد زوجین بستگی دارد و قانون هیچ حداقل یا حداکثری برای آن تعیین نکرده است. بنابراین، نباید این تصور را داشت که حتماً باید یک حداقل مهریه صیغه موقت یا سقف مشخصی برای آن در نظر گرفت.

این انعطاف پذیری به زوجین امکان می دهد تا با توجه به شرایط و خواسته های خود، مهریه ای را تعیین کنند که شاید از یک شاخه گل یا یک جلد کتاب آغاز شود و تا مبالغ بسیار بالای مالی یا تعداد زیادی سکه ادامه یابد. آنچه اهمیت دارد، ارزش مالی و مشروعیت مهریه و توافق روشن و صریح طرفین بر سر آن است. مهم این است که هر آنچه به عنوان مهریه تعیین می شود، در زمان عقد به صورت واضح بیان گردد و ابهامی در آن وجود نداشته باشد.

آیا مهریه در عقد موقت باید حتماً پول باشد؟ رفع یک تصور غلط

همان طور که گفته شد، این یک تصور کاملاً غلط است که مهریه در عقد موقت حتماً باید وجه نقد باشد. قانون مدنی، هر مالی را که ارزش داشته و قابلیت تملک داشته باشد، برای مهریه مجاز دانسته است. این گستره وسیع انتخاب، به زوجین امکان می دهد تا با خلاقیت و بر اساس داشته ها و توافقات خود، مهریه ای را انتخاب کنند که برای هر دو معنادار و قابل اجرا باشد. برای مثال، یک مهریه می تواند آموزش یک مهارت ارزشمند یا حتی یک جلد کتاب نفیس باشد، به شرطی که طرفین بر ارزش آن توافق کرده باشند.

برای جلوگیری از هرگونه مشکل در آینده، تعیین و ثبت مهریه در صیغه موقت باید با دقت و آگاهی کامل انجام شود. این کار نه تنها به حفظ حقوق زن کمک می کند، بلکه به استحکام و شفافیت قانونی عقد نیز می افزاید. هرچه جزئیات مهریه و شرایط پرداخت آن واضح تر باشد، احتمال بروز اختلاف در آینده کمتر خواهد بود.

زمان و نحوه پرداخت مهریه در صیغه موقت: حقوقی که باید دانسته شود

با تعیین مهریه، نوبت به بحث زمان و نحوه پرداخت آن می رسد. این بخش نیز دارای ظرافت های حقوقی است که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف، خصوصاً زن، بسیار مهم است. دانستن این جزئیات به زن کمک می کند تا در زمان نیاز، حقوق خود را به درستی مطالبه کند و مرد نیز با آگاهی از تعهدات خود، به آن ها عمل نماید.

انواع مهریه در عقد موقت: حال، موجل و عندالاستطاعه

در عقد موقت نیز مانند عقد دائم، مهریه می تواند به سه صورت اصلی تعیین شود که هر یک دارای شرایط و پیامدهای خاص خود در زمان مطالبه است:

1. مهریه حال: این نوع مهریه، به محض جاری شدن عقد، قابل مطالبه و پرداخت است. زن می تواند بلافاصله پس از عقد، آن را از مرد درخواست کند و مرد موظف به پرداخت آن است، مگر اینکه اعسار خود را ثابت کند.
2. مهریه موجل (مدت دار): در این حالت، پرداخت مهریه به زمان مشخصی در آینده موکول می شود، مثلاً شش ماه پس از عقد، در پایان مدت عقد یا در زمان فروش فلان مال. در این صورت، زن تا فرا رسیدن آن موعد نمی تواند مهریه را مطالبه کند.
3. مهریه عندالاستطاعه: پرداخت این مهریه منوط به اثبات تمکن مالی زوج است. به این معنا که زن باید در دادگاه ثابت کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد. تا زمانی که زن نتواند تمکن مالی مرد را اثبات کند، امکان مطالبه و دریافت مهریه برای او وجود ندارد.

تعیین نوع مهریه در زمان عقد بسیار مهم است؛ زیرا در نحوه و زمان مطالبه آن تأثیر مستقیم دارد. توافق روشن بر سر این موضوع از بروز مشکلات آتی جلوگیری می کند و شفافیت را برای هر دو طرف به ارمغان می آورد. این انتخاب، باید با در نظر گرفتن شرایط مالی مرد و خواسته های زن صورت پذیرد.

امکان مطالبه مهریه در طول مدت عقد و پس از آن

یکی از نکات حیاتی در مورد مهریه صیغه موقت این است که زن می تواند در هر زمان از طول مدت عقد و حتی پس از اتمام آن، مهریه خود را مطالبه کند. این یک حق مسلم برای زن است و پایان مدت عقد به معنای سقوط حق مطالبه مهریه نیست. این حق، تا زمانی که مهریه به طور کامل پرداخت نشده باشد، باقی است و زن می تواند از راه های قانونی برای دریافت آن اقدام کند. این نکته اغلب موجب نگرانی زنان می شود، اما قانون به وضوح حق مطالبه را حفظ کرده است.

وضعیت مهریه در صورت فوت زن یا عدم نزدیکی

قانون مدنی در ماده ۱۰۹۶ به صراحت بیان می دارد: در نکاح منقطع، موت زن در اثنای مدت، موجب سقوط مهر نمی شود و همچنین است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزدیکی نکند. این یعنی اگر زن در طول مدت عقد موقت فوت کند، مهریه او همچنان به ورثه اش تعلق می گیرد و آن ها می توانند برای مطالبه آن اقدام کنند. همچنین، حتی اگر هیچ گونه نزدیکی بین زوجین رخ ندهد، مهریه به قوت خود باقی است و مرد موظف به پرداخت آن است. این ماده، به خوبی جایگاه مستحکم مهریه را در عقد موقت نشان می دهد و آن را از برخی تفاوت ها با عقد دائم متمایز می کند. بنابراین، برخلاف تصور برخی، نزدیکی شرط تعلق مهریه در عقد موقت نیست.

پیامدهای عدم پرداخت مهریه در ازدواج موقت: ضمانت اجراها چیست؟

چه اتفاقی می افتد اگر مرد از پرداخت مهریه در عقد موقت امتناع کند؟ این سوال، دغدغه بسیاری از زنانی است که در این نوع ازدواج قرار دارند و نگران ضایع شدن حقوق خود هستند. قانون برای چنین مواردی، ضمانت اجراهای مشخصی را در نظر گرفته است تا حقوق زن را تضمین کند و او بتواند در صورت لزوم، مهریه خود را دریافت کند.

مراحل قانونی مطالبه مهریه

زن برای مطالبه مهریه خود می تواند از دو طریق اصلی اقدام کند که هر یک مسیر و الزامات خاص خود را دارد:

1. از طریق دادگاه خانواده: با تقدیم دادخواست به دادگاه صالح، زن می تواند درخواست مطالبه مهریه خود را مطرح کند. دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، از جمله صیغه نامه (عادی یا رسمی) و شهادت شهود، حکم لازم را صادر خواهد کرد. این روش برای مواردی که صیغه نامه رسمی وجود ندارد یا اختلافی در صحت عقد هست، کاربرد بیشتری دارد.
2. از طریق اجرای ثبت: اگر عقد موقت به صورت رسمی در دفترخانه ثبت شده باشد، زن می تواند مستقیماً به دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده (یا یکی از دفاتر اسناد رسمی) مراجعه و درخواست صدور اجراییه کند. این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از مسیر دادگاه است، زیرا نیازی به اثبات عقد نیست و سند رسمی خود به عنوان دلیل کافی عمل می کند.

نکته مهم اینجاست که داشتن سند رسمی (صیغه نامه ثبت شده) فرآیند مطالبه را به طور چشمگیری تسهیل می کند. در صورت عدم وجود سند رسمی، اثبات عقد و مهریه ممکن است از طریق شهادت شهود یا اقرار مرد صورت پذیرد که چالش های خاص خود را دارد و زمان برتر است. بنابراین، همواره توصیه می شود عقد موقت حتی الامکان به صورت رسمی ثبت شود.

ضمانت اجرایی عدم پرداخت

در صورت امتناع مرد از پرداخت مهریه، قانون ابزارهای حمایتی را در اختیار زن قرار داده است تا او بتواند به حق خود برسد:

• توقیف اموال زوج: زن می تواند با معرفی اموال منقول و غیرمنقول مرد (مانند حساب بانکی، خودرو، ملک، سهام) به دادگاه یا اجرای ثبت، درخواست توقیف آن ها را کند تا مهریه از محل فروش این اموال تأمین شود. این یکی از مؤثرترین راه ها برای وصول مهریه است.
• جلب و بازداشت زوج: مطابق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مرد تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی می تواند در صورت عدم پرداخت مهریه و نداشتن اموال کافی برای پرداخت، مورد جلب و بازداشت قرار گیرد. این امر تا زمانی که مرد مهریه را پرداخت کند یا اعسار خود را (یعنی عدم توانایی مالی برای پرداخت) در دادگاه ثابت نماید، ادامه خواهد داشت. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، حق حبس یا جلب وجود ندارد و تنها می توان از طریق توقیف اموال اقدام کرد.

فرآیند صدور اجراییه و اقدامات پس از آن، نیازمند آگاهی حقوقی است. بنابراین، مشاوره با یک وکیل متخصص می تواند در این مسیر بسیار راهگشا باشد و به زن کمک کند تا با کمترین دشواری، به حقوق خود دست یابد.

اهمیت ثبت رسمی عقد موقت و صیغه نامه عادی

هرچند ثبت رسمی عقد موقت در همه موارد الزامی نیست و بیشتر به شرایط خاص (مانند بارداری، شرط ضمن عقد و…) محدود می شود، اما تجربه ها نشان می دهد که داشتن یک صیغه نامه رسمی یا حتی یک صیغه نامه عادی که به درستی تنظیم و امضا شده باشد، در زمان مطالبه مهریه صیغه موقت، مزایای بسیاری دارد و به عنوان یک سند محکم عمل می کند.

صیغه نامه رسمی، سند محکم و غیرقابل انکاری است که نیاز به اثبات عقد و مهریه را در دادگاه از بین می برد و فرآیند مطالبه را بسیار تسریع می کند. اما در صورت وجود صیغه نامه عادی، زن باید صحت آن را در دادگاه اثبات کند، که ممکن است با استفاده از شهادت شهود، اقرار مرد یا سایر دلایل صورت پذیرد. این تفاوت، اهمیت ثبت رسمی را برجسته تر می کند و به زن اطمینان بیشتری برای پیگیری حقوق خود می دهد.

بررسی موارد خاص و نکات مهم درباره مهریه عقد موقت

در کنار قواعد کلی، برخی موارد خاص و نکات ظریف نیز در مورد مهریه عقد موقت وجود دارد که توجه به آن ها، می تواند از بروز ابهامات و مشکلات جلوگیری کند و به افراد در درک عمیق تر این نوع ازدواج یاری رساند. این نکات، تجربه های عملی از مواجهه با مسائل حقوقی در این زمینه را بازتاب می دهند.

مهریه صیغه موقت دختر باکره

در صورتی که دختر باکره ای قصد ازدواج موقت را داشته باشد، علاوه بر شرایط عمومی صحت عقد، نیاز به اذن پدر یا جد پدری دارد. این شرط، برای حمایت از دختران باکره در نظر گرفته شده است. در صورت عدم دسترسی به پدر یا مخالفت غیرموجه او، دادگاه می تواند اذن صادر کند. نکته مهم در مورد مهریه دختر باکره در عقد موقت، به وقوع یا عدم وقوع نزدیکی باز می گردد:

• اگر پس از عقد موقت، نزدیکی صورت گیرد، تمام مهریه به دختر باکره تعلق می گیرد، درست مانند عقد دائم.
• اگر قبل از وقوع نزدیکی، مدت عقد به پایان برسد یا مرد بقیه مدت را به زن ببخشد (بذل مدت)، نصف مهریه به دختر باکره تعلق خواهد گرفت.

این تفاوت، از ظرافت های قانونی است که توجه به آن، حقوق طرفین را روشن می سازد و برای هر کسی که با این شرایط مواجه است، آگاهی از آن ضروری است.

آیا مهریه ریالی در عقد موقت به روز می شود؟

یکی از دغدغه های مهم، به ویژه در شرایط تورمی، وضعیت مهریه های ریالی است. خوشبختانه، قانون برای این موضوع نیز چاره ای اندیشیده است. بله، مهریه ریالی در عقد موقت نیز مانند عقد دائم، بر اساس شاخص بانک مرکزی به روزرسانی و محاسبه می شود. این به معنای آن است که ارزش مهریه با گذشت زمان، حفظ شده و زن می تواند معادل روز آن را مطالبه کند. این حکم قانونی، از ضایع شدن حقوق مالی زن در طول زمان جلوگیری می کند و به او اطمینان خاطر بیشتری می دهد.

نقش رابطه جنسی در تعلق مهریه عقد موقت

برخلاف عقد دائم که در آن، وقوع نزدیکی می تواند بر تعلق مهریه (مانند مهرالمثل) تأثیرگذار باشد، در عقد موقت، نزدیکی در تعلق اصل مهریه تأثیری ندارد. همان طور که پیش تر اشاره شد (ماده ۱۰۹۶ قانون مدنی)، حتی اگر نزدیکی هم صورت نگیرد، مهریه به قوت خود باقی است و مرد موظف به پرداخت آن است. این یک تفاوت کلیدی است که اهمیت مهریه را در نکاح منقطع برجسته تر می سازد و زن باید از این حق خود آگاه باشد.

تفاوت اجرت المثل و مهریه در عقد موقت

اجرت المثل و مهریه، دو مفهوم حقوقی متفاوت هستند. مهریه، مالی است که از ابتدا در عقد تعیین شده و به زن تعلق می گیرد. اما اجرت المثل، مبلغی است که بابت کارهایی که زن در طول زندگی زناشویی انجام داده و شرعاً بر عهده او نبوده (مانند کارهای منزل)، به او پرداخت می شود. در عقد موقت صحیح و معتبر، اجرت المثل به زن تعلق نمی گیرد. این نکته ای است که باید به آن توجه داشت تا از خلط مفاهیم جلوگیری شود. اجرت المثل بیشتر در شرایط خاصی از عقد دائم یا روابط باطل مطرح می شود، نه در عقد موقت صحیح و معتبر.

تفاوت های اصلی مهریه در عقد دائم و موقت: مقایسه ای کاربردی

برای درک کامل مهریه عقد موقت، مقایسه آن با مهریه در عقد دائم، بسیار روشنگر است. این جدول، تفاوت های کلیدی را به شکل خلاصه و کاربردی نشان می دهد تا خواننده بتواند با نگاهی جامع، به تمایزات این دو نوع عقد پی ببرد و تصمیمات آگاهانه تری اتخاذ کند.

ویژگی	مهریه در عقد موقت	مهریه در عقد دائم
الزامی بودن تعیین مهریه برای صحت عقد	بله، الزامی است. عدم تعیین مهریه موجب بطلان عقد است.	خیر، الزامی نیست. عقد صحیح است و در صورت عدم تعیین، مهرالمثل/مهرالمتعه تعلق می گیرد.
مدت دار بودن عقد	بله، عقد برای مدت معین و مشخص منعقد می شود.	خیر، عقد دائم فاقد مدت زمان مشخص است.
امکان بذل مدت (بخشش زمان عقد) توسط مرد	بله، وجود دارد. مرد می تواند باقیمانده مدت را به زن ببخشد و با این کار، عقد به پایان می رسد.	خیر، وجود ندارد. در عقد دائم، فسخ یا طلاق جایگزین بذل مدت است.
نفقه	در حالت عادی تعلق نمی گیرد، مگر به شرط ضمن عقد که صریحاً ذکر شده باشد.	در حالت عادی تعلق می گیرد (مگر در موارد نشوز زن).
ارث	در حالت عادی زن و مرد از یکدیگر ارث نمی برند، مگر به شرط ضمن عقد.	زن و مرد در صورت فوت دیگری از یکدیگر ارث می برند.
انواع مهریه (مهرالمثل، مهرالمتعه)	تعلق نمی گیرد، زیرا مهریه باید از ابتدا در عقد تعیین و توافق شود.	در صورت عدم تعیین مهریه در عقد، مهرالمثل یا مهرالمتعه در شرایط خاص تعلق می گیرد.
نقش نزدیکی در تعلق مهریه	تعلق مهریه به نزدیکی وابسته نیست (حتی با عدم نزدیکی، مهریه تعلق می گیرد). در صورت نزدیکی تمام مهریه و در صورت عدم نزدیکی و بذل مدت، نصف مهریه تعلق می گیرد (در صورت باکره بودن زن).	در صورت عدم نزدیکی و طلاق قبل از آن، نصف مهریه تعلق می گیرد. با نزدیکی، تمام مهریه حال می شود.
ثبت در دفترخانه	ثبت آن فقط در موارد خاص (بارداری، شرط ضمن عقد) الزامی است، اما توصیه می شود.	ثبت آن الزامی است.

«یکی از مهمترین تفاوت ها در مهریه عقد موقت و دائم این است که در عقد موقت، عدم ذکر مهریه موجب بطلان عقد است، در حالی که در عقد دائم، چنین نیست و مهرالمثل یا مهرالمتعه می تواند جایگزین شود.»

این تفاوت ها نشان می دهند که هرچند هر دو نوع عقد، رابطه زوجیت را تشکیل می دهند، اما از نظر حقوقی و مالی، مسیرهای متفاوتی را طی می کنند. آگاهی از این تمایزات، به افراد کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه و منطبق با شرایط خود، اقدام به ازدواج نمایند.

جمع بندی و توصیه های حقوقی: گامی آگاهانه در مسیر عقد موقت

همان طور که دیدیم، عقد موقت مهریه دارد و این مهریه نه تنها یک حق، بلکه یکی از ارکان اصلی صحت این پیوند است. از تعریف و ارکان عقد موقت گرفته تا الزامی بودن تعیین مهریه، ماهیت آن، زمان و نحوه پرداخت، و ضمانت اجراهای عدم پرداخت، هر جنبه ای از این موضوع با دقت مورد بررسی قرار گرفت تا تصویر کاملی از حقوق و مسئولیت ها پیش روی شما قرار گیرد و ابهامات رایج برطرف شود. این مسیر پر پیچ و خم حقوقی، نیازمند همراهی با دانش و آگاهی است.

در نهایت، می توان این گونه جمع بندی کرد که آگاهی از قوانین مربوط به مهریه در صیغه موقت، نه تنها یک ضرورت حقوقی، بلکه گامی اساسی در جهت حفظ حقوق و جلوگیری از بروز هرگونه مشکل احتمالی است. اهمیت ثبت رسمی عقد موقت، درک کامل از انواع مهریه و نحوه مطالبه آن، و تفاوت های کلیدی با عقد دائم، همگی ابزارهایی هستند که شما را در مسیری آگاهانه و مطمئن یاری خواهند کرد. این دانش، به مثابه چراغ راهی است که مسیر زندگی را روشن تر می سازد و از افتادن در دام مشکلات ناخواسته جلوگیری می کند.

توصیه می شود قبل از هرگونه اقدام، به خصوص در مسائل پیچیده حقوقی، حتماً با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید. آن ها می توانند با توجه به شرایط خاص شما، راهنمایی های دقیق و کارآمدی ارائه دهند تا از هرگونه ابهام یا آسیب احتمالی جلوگیری شود. در نظر داشته باشید که تجربه نشان داده است، دانش حقوقی، بهترین سپر در برابر مشکلات آینده است و هیچ گاه نباید از اهمیت آن غافل شد.

سوالات متداول

اگر در زمان عقد، مهریه ذکر نشود، وضعیت چگونه است؟

در عقد موقت، اگر مهریه در زمان جاری شدن عقد به طور صریح ذکر نشود، عقد از اساس باطل و بی اعتبار است و هیچ گونه اثر حقوقی ندارد. این یکی از تفاوت های کلیدی آن با عقد دائم است که در آن، عدم تعیین مهریه باعث بطلان عقد نمی شود و مهرالمثل یا مهرالمتعه جایگزین آن می شود.

آیا مهریه صیغه موقت مانند دائم قابلیت تقسیط دارد؟

بله، در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه عقد موقت را نداشته باشد، زن می تواند درخواست تقسیط مهریه را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه نیز با بررسی تمکن مالی مرد و وضعیت زندگی او، حکم به تقسیط مهریه خواهد داد تا پرداخت آن برای مرد امکان پذیر شود.

اگر مردی بعد از گذشت مدت عقد موقت، از پرداخت مهریه امتناع کند، زن چه می تواند بکند؟

همان طور که گفته شد، پایان مدت عقد به معنای سقوط حق مطالبه مهریه نیست. زن می تواند از طریق دادگاه خانواده (با تقدیم دادخواست) یا اجرای ثبت (در صورت وجود صیغه نامه رسمی) برای مطالبه و دریافت مهریه صیغه موقت خود اقدام کند. این حق تا زمانی که مهریه به طور کامل پرداخت نشده باشد، باقی است و زن می تواند از طریق قانونی پیگیر آن باشد.

آیا برای مهریه در صیغه می توان سکه بهار آزادی تعیین کرد؟

بله، سکه بهار آزادی (اعم از تمام، نیم یا ربع) یکی از رایج ترین و معتبرترین انواع مهریه است که دارای ارزش مالی و قابلیت تملک است. بنابراین، می توان در عقد موقت نیز آن را به عنوان مهریه تعیین کرد، به شرطی که مورد توافق هر دو طرف قرار گیرد و تعداد آن به طور مشخص و روشن در زمان عقد ذکر شود.

آیا صیغه شفاهی بدون صیغه نامه کتبی، مهریه دارد و قابل مطالبه است؟

بله، صیغه موقت می تواند به صورت شفاهی نیز منعقد شود و در این صورت نیز مهریه به زن تعلق می گیرد، مشروط بر اینکه تمام ارکان عقد (از جمله تعیین مدت و مهریه) به طور کامل رعایت شده باشند. اما اثبات مهریه در صیغه شفاهی بدون صیغه نامه کتبی، دشوارتر است و معمولاً نیاز به شهادت شهود، اقرار مرد یا سایر دلایل محکمه پسند دارد که فرآیند مطالبه را پیچیده تر می کند.

برای مطالبه مهریه عقد موقت به کجا مراجعه کنیم؟

برای مطالبه مهریه عقد موقت، در صورتی که صیغه نامه رسمی باشد، می توان به دفترخانه ثبت کننده عقد یا یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه و درخواست اجراییه کرد. در غیر این صورت، یا در صورتی که صیغه نامه عادی باشد و نیاز به اثبات عقد باشد، می توان با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده اقدام نمود و از مراجع قضایی برای احقاق حق خود کمک خواست.